Οι δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Αριστεράς – ανάμεσά τους και ο ΣΥΡΙΖΑ – πορεύονται προς τις Ευρωεκλογές με την πεποίθηση ότι η Ευρώπη μπορεί να αλλάξει. Οι σημερινοί κοινωνικοί και πολιτικοί συσχετισμοί μπορεί να ανατραπούν. Η πολυδιάστατη κρίση που ζει όλος ο κόσμος δείχνει ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν έχει μέλλον. Ήδη σημειώνονται μεγάλες νίκες της αριστεράς εναντίον του με την Λατινική Αμερική στην πρώτη γραμμή.
Έχουμε πολλά κοινά με την Λατινική Αμερική. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για κοινές διαδρομές στην ιστορία, να επικαλεστούμε τον Μπάϊρον που έγραφε σ΄ένα ποίημά του: «Μύρια στήθη συνενώνει μία και κοινή αιτία / Δυτικοί κι ανατολίτες επαναστατούν με βία / Πάνω στις κορφές του Άθω και τις Άνδεις κυματίζει / Λάβαρο που΄ναι το ίδιο και δύο κόσμους χαιρετίζει».
Όμως, πολύ έντονα και πολυδιάστατα με τους λαούς της Λατινικής Αμερικής μας συνδέουν τα τελευταία χρόνια. Οι αγώνες των Ελλήνων και Ευρωπαίων εργαζομένων, των Ελλήνων και Ευρωπαίων αριστερών κατά του νεοφιλελευθερισμού και του ευρωατλαντισμού πήραν ισχυρή ώθηση από τις ελπιδοφόρες αλλαγές στη Λατινική Αμερική.
Ας μου επιτραπεί και μία προσωπική αναφορά. Το δικό μου μακρύ οδοιπορικό στις διεθνείς σχέσεις έχει ξεκινήσει από τη Χιλή, το 1972, όταν την είχα επισκεφθεί για να εκπροσωπήσω την ΚΝΕ στο 7ο Συνέδριο της Χιλιανής Κομμουνιστικής Νεολαίας, το οποίο είχε συμπέσει με τη 2η επέτειο της νίκης της Λαϊκής Ενότητας υπό τον Σαλβαδόρ Αλλιέντε. Ήταν μια εμπειρία που έχει ανεξίτηλα χαραχθεί στη μνήμη μου.
Η Λατινική Αμερική έχει μακρά ιστορία επαναστατικών αγώνων. Ορόσημο αποτελεί η νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Κούβα, πριν 50 χρόνια. «Είναι το σημαντικότερο γεγονός στη Λατινική Αμερική από την εποχή της κραυγής του Εμιλιάνο Ζαπάτα: Γη και Ελευθερία», γράφει ο Εντουάρντο Γκαλεάνο στο βιβλίο του «Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής». «Η Κουβανική Επανάσταση είναι η κληρονομιά ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής», τονίζει ο Ουρουγουανός διανοητής.
«Καμιά άλλη επανάσταση δεν θα μπορούσε να είχε σχεδιαστεί καλύτερα ώστε να έχει τέτοια μεγάλη απήχηση στην αριστερά του δυτικού ημισφαιρίου και στις αναπτυγμένες χώρες ...», υποστηρίζει ο Έρικ Χομπσμπάουμ στο βιβλίο του «Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΑΚΡΩΝ». «Η Επανάσταση της Κούβας –συνεχίζει ο μεγάλος Βρετανός ιστορικός– είχε τα πάντα: ρομαντισμό, ηρωισμό στα βουνά, ηγέτες πρώην φοιτητές με την ανιδιοτελή γενναιοδωρία της νιότης τους...».
Επρόκειτο για μια γνήσια λαϊκή επανάσταση, που είχε άξια ηγεσία. «Στην Κουβανική Επανάσταση – γράφει ο Τσε στις 8-10-1962 – πρέπει να διαχωρίσουμε δύο διαφορετικές περιόδους: την περίοδο της ένοπλης δράσης μέχρι και την 1η Γενάρη 1959 και τη μετέπειτα περίοδο του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού μετασχηματισμού».
Η Κούβα μπήκε στο δρόμο της λαϊκής εξουσίας σε μια περίοδο που δέσποζε ο ψυχρός πόλεμος και στη Λατινική Αμερική υπήρχαν «δημοκρατίες της μπανάνας» και στρατιωτικές δικτατορίες. Λίγα χρόνια μετά την κουβανική επανάσταση, το εγχείρημα της Λαϊκής Ενότητας και του Σαλβαδόρ Αλλιέντε στη Χιλή για ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό πνιγόταν στο αίμα από το πραξικόπημα του Πινοσέτ, με την άμεση βοήθεια της CIA. Το ότι επιβίωσε, λοιπόν, η επανάσταση της Κούβας, μέσα στις συνθήκες αυτές και σε πείσμα του αμερικανικού εμπάργκο (που διαρκεί και σήμερα), δεν μπορεί παρά να σημαίνει ότι έχει ισχυρά λαϊκά ερείσματα. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο για την περίοδο μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ (1991), όταν πολλοί προέβλεπαν το τέλος και της Κουβανικής Επανάστασης.
Όχι μόνο δεν υποτάχθηκε και δεν κατέρρευσε η Κούβα των 10 εκατομμυρίων ψυχών, αλλά παρέμεινε μια ισχυρή φωνή για όλες τις χώρες του «τρίτου κόσμου», πρωταγωνιστώντας στο Κίνημα των Αδεσμεύτων και καταγγέλλοντας την απληστία των ισχυρών και τα δεινά της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.
Οι αλλαγές στη Λ. Αμερική
Σήμερα η Κούβα έχει πολλούς φίλους γύρω της. Στην εκπνοή του 20ου αιώνα πρώτη η Λ.Αμερική αμφισβήτησε τους νεοφιλελεύθερους μονόδρομους και την παντοδυναμία των ΗΠΑ. Η πρώτη αντινεοφιλελεύθερη εξέγερση, που τράβηξε τα βλέμματα όλου του κόσμου, ήταν το επαναστατικό κίνημα των Ζαπατίστας στο Μεξικό. Λίγα χρόνια μετά, ήρθε η πρώτη μεγάλη νίκη, που ανέδειξε πρόεδρο της Βενεζουέλας τον Ούγκο Τσάβες. Παράλληλα, η Βραζιλία γινόταν το λίκνο του συντονισμού του κινήματος κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, με τη σύγκληση, το 2001, του 1ου Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ στο Πόρτο Αλέγκρε. Εκεί πρωτοδιακηρύχθηκε ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός».
Στην αυγή του 21ου αιώνα, ο ένας μετά τον άλλο οι λαοί της Λ.Αμερικής άρχισαν να εμπιστεύονται το μέλλον τους σε αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις: στη Βραζιλία, στη Βολιβία, στην Αργεντινή, στην Ουρουγουάη, στη Νικαράγουα, στη Χιλή, στον Ισημερινό, στην Παραγουάη και πρόσφατα στο Σαλβαντόρ.
Το όραμα των αριστερών δυνάμεων είναι μια ενωμένη Λ. Αμερική και Καραϊβική, όπως ήταν το όραμα του Σιμόν Μπολιβάρ, του Τσε Γκεβάρα, του Αλλιέντε και του Φιντέλ Κάστρο. Ήδη παίρνουν ώθηση οι περιφερειακές συνεργασίες. Υπάρχει και ενισχύεται η Mercosur, στην οποία συμμετέχουν η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Παραγουάη, η Ουρουγουάη και η Βενεζουέλα. Νέα μορφή συνεργασίας είναι η ALBA, στην οποία συμμετέχουν η Κούβα, η Βολιβία, η Νικαράγουα, η Ονδούρα, με παρατηρητή το Εκουαδόρ. Τον Μάιο του 2008 ιδρύθηκε η Unasur, δηλαδή η Ένωση Νοτιοαμερικανικών Κρατών.
Ο δρόμος τους δεν είναι εύκολος. Οι δυνάμεις της συντήρησης δεν καταθέτουν τα όπλα, όπως δείχνει η εσωτερική σύγκρουση στη Βολιβία και στη Βενεζουέλα.
Με όπλο την ενότητα της Αριστεράς
Στη Λ.Αμερική οι αριστερές δυνάμεις όλων των αποχρώσεων βρήκαν νωρίς το δρόμο του διαλόγου και της κοινής δράσης. Το 1990 ιδρύθηκε το «Φόρουμ του Σάο Πάολο», με πρωτοβουλία του Κόμματος Εργαζομένων της Βραζιλίας, όπου συμμετέχουν πάνω από 100 κόμματα και κινήματα της αριστεράς. Εκπροσωπούνται σ΄αυτό ιστορικά και νέα αριστερά ρεύματα, με πλατιά κοινωνική βάση.
Οι οικονομικές και κοινωνικές πραγματικότητες της Λατ. Αμερικής και της Καραϊβικής – όπου ανήκουν 33 χώρες - ευνοούν την πολυμορφία της αριστερής εκπροσώπησης. Ο κόσμος της μισθωτής εργασίας έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ ισχυρό κομμάτι των κοινωνιών αποτελούν οι αγρότες. Ανάμεσά τους πολλοί ακτήμονες αγρότες, που αναπτύσσουν ισχυρά κινήματα. Πρόκειται για μια ήπειρο, με μεγάλες ανισότητες και πολλά επίπεδα ανάπτυξης. Οι δυνάμεις της αριστεράς αγωνίζονται για την κοινή ανάπτυξη και την ισότητα σε όλη τη Λατ. Αμερική.
Με το «Φόρουμ του Σάο Πάολο», αλλά και με τις αριστερές δυνάμεις κάθε χώρας της Λ. Αμερικής, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και ο ΣΥΝ έχουν αναπτύξει στενές σχέσεις αλληλεγγύης και συνεργασίας. Η δράση μας στο Ευρωκοινοβούλιο υπέρ της ισότιμης ανάπτυξης των σχέσεων Ε.Ε.-Λ.Αμερικής αναγνωρίζεται από τους συντρόφους μας στο δυτικό ημισφαίριο.
Έχουμε συναντηθεί με την Λατινοαμερικάνικη αριστερά στις διαδικασίες του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ. Έχουμε συμπορευτεί μαζί τους σε διαδηλώσεις.
Ανάμεσα στις προτεραιότητές μας είναι η πλήρης άρση του αποκλεισμού της Κούβας. Είναι υπερώριμο σήμερα το αίτημα αυτό. Ήρθε με αυτό αντιμέτωπος και ο Πρόεδρος Ομπάμα κατά την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής των Αμερικανικών κρατών στο Τρινιντάντ.
Η αλληλεγγύη και η συνεργασία των δυνάμεων της αριστεράς στο εθνικό επίπεδο, αλλά και στο επίπεδο της Λ. Αμερικής αποτελεί πηγή έμπνευσης και για τις δικές μας αντίστοιχες προσπάθειες στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.
Η παλιά ιδέα ότι η Λ. Αμερική αποτελεί την «πίσω αυλή» των ΗΠΑ είναι πλέον απολίθωμα, γράφει ο Ιγνάσιο Ραμονέ «Στη Λ. Αμερική – τονίζει ο πρώην διευθυντής της LE MONDE diplomatique – οι νέοι σοσιαλισμοί του 21ου αιώνα, ενισχυμένοι από τη δυναμική του κοινωνικού κινήματος, ξεχειλίζουν από πολιτική δημιουργικότητα και κοινωνική ευρηματικότητα. Παρακολουθούμε μια αναγέννηση, μια πραγματική επανίδρυση της ηπείρου».
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ και υπεύθυνος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΝ.
Το παραπάνω κείμενο βασίστηκε σε ομιλία που έγινε σε εκδήλωση του ΣΥΝ στο Παγκράτι με θέμα «Οι αλλαγές στη Λ. Αμερική και τα 50 χρόνια της Κουβανικής Επανάστασης -Λ. Αμερική και Ευρώπη».
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS