Skip to main content.
19/08/2009

Η κρίση και το εκλογικό πρόγραμμα της Αριστεράς || άρθρο του Δημήτρη Μπίρμπα

Α. Η σημαντικότερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει ο ΣΥΝ στην, οιονεί προεκλογική, συγκυρία που διανύουμε – πέραν της υπέρβασης εσωτερικών, προσωπικών και πολιτικών, αντιθέσεων – είναι η εκπόνηση ενός συνεκτικού εκλογικού προγράμματος, με ιεραρχημένους στόχους και προτάσεις, διαχείρισης και εξόδου από την οικονομική και οικολογική κρίση, προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας που φιλοδοξεί να εκπροσωπήσει.

Ένα εκλογικό πρόγραμμα που στηριζόμενο στην προγραμματική συμβολή του ΣΥΝ και τις κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, θα ενοποιεί προτάσεις και αιτήματα, προτείνοντας άμεσες λύσεις, διατυπώνοντας παράλληλα, σε κυριολεκτικά δύο γραμμές ανά θέμα, τον οραματικό μας στόχο.

Β. Αν κυρίαρχο είναι και απ΄ότι φαίνεται θα είναι και στο άμεσο μέλλον, η παγκόσμια οικονομική κρίση, κρίσιμος παράγοντας για την διαμόρφωση προγραμμάτων, εκλογικών και μη, της Αριστεράς είναι η απόπειρα ορθής ανάγνωσης και προσέγγισης της.

Το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, που χαρακτηρίζεται από τις ανεξέλεγκτες χρηματαγορές, μπορεί να αντιμετωπισθεί χωρίς υπερεθνικές ρυθμίσεις άρα και χωρίς υπερεθνικές, δημοκρατικής μορφής, πολιτικές ολοκληρώσεις;

Πόσο καθοριστικό είναι στην αντιμετώπιση της το εθνικό επίπεδο;

Τι ρόλο διαδραματίζουν οι περιφέρειες και οι περιοχές στην ανάπτυξη και την κοινωνική αλληλεγγύη; Πως διασφαλίζεται καλύτερα ο δημοκρατικός και κοινωνικός έλεγχος; Με ενίσχυση συγκεντρωτικών δομών ή με εμβάθυνση αποκεντρωτικών λειτουργιών, φόρων και πόρων μέσω ενός συστήματος, κατ΄αρχήν σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, ανισοκατανομής που θα μειώνει, με τάση μηδενισμού, τις εθνικές, περιφερειακές και ενδοπεριφερειακές ανισορροπίες ανάπτυξης. Σύστημα που προϋποθέτει βέβαια ισχυρό, κοινοτικό προϋπολογισμό και πολιτικό έλεγχο της κοινής χρηματοπιστωτικής πολιτικής.

Θα πρέπει επίσης να αναγνωρίζονται στοιχειωδώς οι νέες, μεγάλες και ανταγωνιστικές, προκλήσεις στο παγκόσμιο χωριό μας, από τις αναδυόμενες οικονομίες χωρών- των πρώην ανατολικών (Ρωσία) και του πρώην (;) τρίτου κόσμου (Ινδία, Κίνα)-, οι προφανείς επιπτώσεις που θα υπάρξουν στις δομές και στην συνοχή των κοινωνιών μας, αν διατηρηθεί κυρίαρχη η νεοφιλελεύθερη αντίληψη περί ανταγωνιστικότητας, που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε συρρίκνωση κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Αν βέβαια έχει αποφευχθεί η τραγική επιλογή (προïστορική στην ιστορία της ανθρωπότητας, κατά Marx) επίλυσης των ανταγωνιστικών διαφορών μέσω πολέμου, ως είθισται επί αιώνες.

Η διαμόρφωση, από το άναρχο των αγορών και την επικυριαρχία του ανταγωνισμού, ενός παγκόσμιου γεωγραφικού καταμερισμού παραγωγής υπηρεσιών και τεχνολογικών καινοτομιών, βιομηχανικών και αγροτικών προϊόντων, καταλήστευσης φυσικών πόρων και εναπόθεσης αποβλήτων, συνθέτει ένα εκρηκτικό μείγμα που τροφοδοτεί, την πολλαπλή κρίση (οικονομική, κοινωνική, οικολογική), την μεταναστευτική παλίρροια, την δημιουργία ανεξέλεγκτων εθνικιστικών, κοινωνικών, φυλετικών και οικολογικών εκρήξεων που εν πολλοίς ήδη αρχίζουμε να βιώνουμε.

Σε πρώτη ανάγνωση, τα νέα στοιχεία αυτής της κρίσης είναι:

η ταχύτητα μετάδοσης και ο μεγάλος βαθμός αλληλεξάρτησης, λόγω των νέων τεχνολογιών και της παγκοσμιοποίησης.
Ο συνδυασμός της με την οικολογική κρίση (κλιματική αλλαγή, κατασπατάληση φυσικών πόρων, μολύνσεις και επιμολύνσεις εδάφους και υδάτων κλπ.)
Η συνάρτηση της, με ένα διαρκώς ομογενοποιούμενο, παγκόσμια, καταναλωτικό και πολιτιστικό πρότυπο που διαμορφώνει συνειδήσεις «κοινωνίας της αγοράς». Η ουσιαστική και σε βάθος τεκμηριωμένη αμφισβήτηση του αποτελεί όρο, εκ των ων ουκ άνευ, για την ύπαρξη αποτελεσματικής κοινωνικής παρέμβασης από την Αριστερά
Τέλος από την ύπαρξη ενός στοιχειώδους κοινωνικού κράτους σε μεγάλο μέρος του πλανήτη που αποτρέπει ... ... το πήδημα από το παράθυρο, όπως εύστοχα επεσήμανε κοινοτικός αξιωματούχος.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον, για κοινωνική και πολιτική ανάλυση, αποτελεί ο διχασμός του αμερικάνικου λαού σχετικά με την δημιουργία στοιχειώδους δημόσιας περίθαλψης και πρόνοιας, που προωθεί ο πρόεδρος Ομπάμα, η ιδεολογική αποδοχή της κοινωνίας των «βολεμένων», δύο τρίτων (2/3), στο μεγαλείο της.

Τα ίδια στοιχεία με προηγούμενες κρίσεις είναι:

- η ενίσχυση αντανακλαστικών εθνικού αμυντισμού, που επιτείνει φαινόμενα ξενοφοβίας και ρατσισμού

- η ενδυνάμωση τάσεων για μορφές αυταρχικής διακυβέρνησης, περιστολής ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων, ενίσχυσης κατασταλτικών μηχανισμών και του μιλιταρισμού, ως απαντήσεις στο διάχυτο αίσθημα ανασφάλειας.

- η επιχειρούμενη ανακατανομή ισχύος μεταξύ των χωρών, η περίφημη αντίληψη «κατάληψης νέων θέσεων» στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ας προστεθεί εδώ ότι κάτι τέτοιο για πρώτη φορά, έστω και δειλά και αντιφατικά, επιχειρείται και με την μορφή συμπλεγμάτων χωρών πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας (UNASUR – ALBA, Λατινική Αμερική – Ευρωπαϊκή Ένωση)

Γ. Το εκλογικό πρόγραμμα της Αριστεράς, πρέπει να δομηθεί αντιμετωπίζοντας και απορρίπτοντας τρεις θεμελιώδεις μύθους.

- την δυνατότητα επίλυσης των κρισιακών προβλημάτων σε εθνικό επίπεδο, που πηγάζει από την λαθεμένη ιδεολογικά θεώρηση, για την εφαρμογή σοσιαλισμού σε μια χώρα. Αντίληψη που εκτός των άλλων αποτελεί θερμοκήπιο καλλιέργειας απόψεων περί εθνικής υπεροχής και ασφαλούς περιχαράκωσης

- Το μύθευμα της αυτορυθμιζόμενης αγοράς και του υποτιθέμενου αντίπαλου δέους του, της συγκεντρωτικής, κεντρικά σχεδιαζόμενης οικονομίας

- Την ψευδαίσθηση της απεριόριστης ανάπτυξης μέσα από την κατασπατάληση των, υποτιθέμενα, ανεξάντλητων φυσικών πόρων.

Το επίκαιρο του συνθήματος «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», όχι ως επικοινωνιακό τρυκ αλλά ως όραμα και στόχος, μέσα από μία ορατή από τα σήμερα, πορεία διαρκών δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και ρήξεων, από το τοπικό ως το παγκόσμιο επίπεδο, απαιτεί την διαμόρφωση μιας νέας συνείδησης, του πολίτη του κόσμου «που σκέπτεται οικουμενικά και δρα τοπικά». Που συνειδητοποιεί ότι η αειφόρος («πράσινη» κατ΄άλλους) ανάπτυξη για να υλοποιηθεί ουσιαστικά, προϋποθέτει ιδεολογική ηγεμονία της αντίληψης ότι οι κοινωνίες δεν μπορούν να έχουν ως συνεκτικό στοιχείο και βασικό κίνητρο το ίδιον, οικονομικό συμφέρον και κέρδος αλλά την παροχή αξιόπιστων δημόσιων συλλογικών αγαθών και το αίσθημα κοινωνικής αλληλεγγύης. Ότι η αειφόρος ανάπτυξη αντιστοιχεί στην ανάγκη, ύπαρξης και καλλιέργειας, θεώρησης «ηθικής λιτότητας» στα μέλη των αναπτυγμένων κοινωνιών και στην επιδίωξη διεθνών ρυθμίσεων μείωσης του χάσματος με τις χώρες του τρίτου κόσμου.

Η Αριστερά, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, οφείλει να γνωρίζει ότι η διαμόρφωση μιας τέτοιας συνείδησης, προϋποθέτει την επίτευξη θετικών κατακτήσεων και μικρών βελτιώσεων της καθημερινής ζωής, που απαιτούν συμμετοχική και κινηματική δράση, αλλά και πολιτικές συμμαχιών που δεν υποτιμούν την αναγκαιότητά τους.

Όσο προφανές είναι το να μην εγκαταλείπεται το «όλον» χάριν του «εφήμερου» και του «μερικού» άλλο τόσο προφανές είναι ότι η δυνατότητα επίτευξης του «μερικού» δεν πρέπει να υποτάσσεται στην προϋπόθεση υλοποίησης του «όλου». Αν αφήνεις αυτή την δυνατότητα υλοποίησης μόνο σε άλλους, χάριν της καθαρότητας, τότε από αριστερός πολιτικός σχηματισμός εκπίπτεις σε αριστερή, ριζοσπαστική έστω, Μη Κυβερνητική Οργάνωση.

Δ. Κόκκινο νήμα ενός εκλογικού προγράμματος της Αριστεράς πρέπει να είναι το «Δημοκρατία παντού», σε θεσμικό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό επίπεδο. Αυτό θα τεκμηριώνεται στις αντιλήψεις – απαντήσεις μας, για

- τις κοινωνικά ανάλγητες νεοφιλελεύθερες επιλογές υπονόμευσης των εργασιακών σχέσεων και δικαιωμάτων, την διάλυση του αλληλέγγυου δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος, την απόπειρα εμπορευματοποίησης των φυσικών και κοινωνικών πόρων, υπηρεσιών και αγαθών

    την ανατροπή του σημερινού, υπερσυγκεντρωτικού, πελατειακού και διεφθαρμένου ελληνικού κρατικού μορφώματος, προασπίζοντας και βελτιώνοντας τα δημόσια συλλογικά αγαθά και υπηρεσίες

- την ανθρωπιστική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος, με παράλληλη άμεση αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων του σε τοπικό, οικονομικό και κοινωνικό, επίπεδο.

- την διατήρηση αλλά και ποιοτική αναβάθμιση, του δημόσιου χαρακτήρα της Παιδείας και της Έρευνας.

- τον Δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο της λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος

- την επείγουσα προσπάθεια διεύρυνσης της ισχνής παραγωγικής βάσης της χώρας, με βραχίονα το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και προτεραιότητα καινοτόμα προιόντα και υπηρεσίες, στοχεύοντας στην βιώσιμη, ισόρροπη, περιφερειακή ανάπτυξη με στήριξη της αειφόρου αγροτικής παραγωγής και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Οφείλοντας να αντιμετωπίσει τα τεράστια προβλήματα της Ελληνικής Περιφέρειας και τις ανυπολόγιστες οικολογικές καταστροφές από πυρκαγιές και μόλυνση υδατικών πόρων, αποψίλωση δασών και διάβρωση εδαφών, ανεξέλεγκτη οικοπεδοποίηση και τσιμεντοποίηση του περιαστικού χώρου και των τουριστικών περιοχών.

Αντιλήψεις και προτάσεις που πέραν της, κατά προτεραιότητα, διαρκούς σύγκρουσης με τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα, απαιτούν συγκρούσεις και ρήξεις με κατεστημένες αντιλήψεις μεγάλων στρωμάτων (εργαζόμενων και αυτοπασχο-λούμενων) της Ελληνικής κοινωνίας.

Έχουμε δώσει δείγματα γραφής με ακτιβισμούς και κινητοποιήσεις, κυρίως όμως στοιχεία, ολοκληρωμένων απαντήσεων σ΄αυτά τα ζητήματα, υπάρχουν στην προγραμματική συμβολή μας αλλά και στα εναλλακτικά σχέδια Νόμου και τις παρατηρήσεις μας, στο Κοινοβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο για

- το 35ωρο, τις ελαστικές μορφές και τους συμβασιούχους

- την Διοικητική και την Φορολογική Μεταρρύθμιση, την διαφάνεια και το πολιτικό χρήμα

- τον Χωροταξικό σχεδιασμό, το κτηματολόγιο και την δασοπροστασία

- Την ενέργεια και τους υδατικούς πόρους

- Την παιδεία και την έρευνα

- Την λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, την στήριξη των μικρομεσαίων και την αειφόρο αγροτική αναδιάρθρωση

- Το μεταναστευτικό, τα «νέα» και «παλαιά» δικαιώματα

- Το ελεύθερο λογισμικό και όχι μόνο

Στοιχεία που πρέπει να επικαιροποιηθούν, όπου χρειάζεται και να συνδυαστούν τόσο με την αντίληψη μας για την Ευρωπαϊκή προοπτική, που συνθέτουν οι θέσεις της προγραμματικής συμβολής μας και του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ), αλλά και τις προτάσεις διεξόδου από την κρίση σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, από το ΚΕΑ και τις εκθέσεις των προοδευτικών να Ευρωπαϊκών Οικονομολόγων.

Φιλοδοξώντας να δώσουμε ένα Αριστερό Πρόγραμμα άμεσων και εφαρμόσιμων μεταρρυθμίσεων με όραμα, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Για να αποτελέσουν ταυτόχρονα, στόχους πάλης (σε αρκετά σημεία ήδη είναι) των κινημάτων, πιθανά σημεία επαφής και κοινού τόπου στον ΣΥΡΙΖΑ, κριτήρια σύγκλισης και πολιτικών συμμαχιών στον ευρύτερο σοσιαλιστικό και οικολογικό χώρο.

Δ. ΜΠΙΡΜΠΑΣ, ΜΕΛΟΣ ΚΠΕ