Skip to main content.
05/02/2010

Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» χρειάζεται ριζική μεταρρύθμιση

ΓΕΝΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ & ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ»

Εισήγηση του Γιώργου Αγοραστάκη στο 14ο Συνέδριο της ΕΝΑΕ, 5-2-2010

Γενικά

 Είναι κοινή η διαπίστωση στη χώρα μας ό,τι χρειάζεται μια μεταρρύθμιση που να αποκεντρώσει το συγκεντρωτικό πολιτικό και διοικητικό της σύστημα, ενισχύοντας την αυτοδιοίκηση και ταυτόχρονα την δημοκρατία. Η χώρα χρειάζεται μια μεταρρύθμιση, που να αντιμετωπίζει τις τεράστιες ανισότητες που εμφανίζονται μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, να ενισχύει την κοινωνική συνοχή, να συμβάλει στον εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος.

Η «διοικητική μεταρρύθμιση», -για την οποία μιλούσαμε μέχρι χτες- ορίστηκε ως μια δημοκρατική και αποκεντρωτική μεταρρύθμιση του συγκεντρωτικού κράτους. Ο πρωταρχικός σκοπός της ήταν και παραμένει, να περιοριστεί το κράτος στα επιτελικά του καθήκοντα –όπως προβλέπει το Σύνταγμα- και να αποκεντρωθούν προς την αυτοδιοίκηση εκτελεστικές εξουσίες και κρατικές αρμοδιότητες, ώστε να ασκούνται πλησιέστερα στην κοινωνία και με την συμμετοχή της κοινωνίας. Με άλλα λόγια εκείνο που καθορίστηκε ότι έπρεπε να αλλάξει και να μεταρρυθμιστεί ήταν κυρίως το κράτος.

Η «διοικητική μεταρρύθμιση» πρέπει να είναι μια συνολική μεταρρύθμιση που αρχίζει από την κεντρική κρατική και αποκεντρωμένη διοίκηση και καλύπτει στην συνέχεια την αʼ βάθμια και βʼ βάθμια αυτοδιοίκηση. Η μεταρρύθμιση στην αυτοδιοίκηση πρέπει αφενός να ενισχύσει τα δημοκρατικά της χαρακτηριστικά ώστε να ενσωματώνει στις λειτουργίες της το κοινωνικό σώμα και αφετέρου την οργανωτική της ικανότητα ώστε να διαχειρίζεται τις αυξημένες αρμοδιότητες με επάρκεια και αυτοδυναμία.

Οι αλλαγές που προβλέπει το πρόγραμμα «Καλλικράτης» περιορίζονται στην αυτοδιοίκηση και δεν θίγουν ουδόλως τον συγκεντρωτισμό του κράτους. Ακόμα, αυτές οι αλλαγές που προωθεί στην αυτοδιοίκηση είναι κυρίως οργανωτικού τύπου και αφορούν κατά κύριο λόγο τα σχήματα της αυτοδιοίκησης και όχι το περιεχόμενό της.

Στην αξιολόγηση που κάνει το πρόγραμμα «Καλλικράτης» στην προηγούμενη  μεταρρύθμιση «Καποδίστριας» (παρ.48, 49) κρίνει σωστά ό,τι αυτή δεν πέτυχε στους στόχους της να δημιουργήσει με τις συνενώσεις αποτελεσματικούς Δήμους, γιατί «η Πολιτεία δεν στήριξε ουσιαστικά τους νέους ΟΤΑ με πολιτικές προγραμματικής, οργανωτικής και λειτουργικής αναβάθμισης καθώς και με επαρκή χρηματοδότηση, ούτε προχώρησε σε μια σχεδιασμένη, με ενιαίο τρόπο, και ολοκληρωμένη αλλαγή του διοικητικού συστήματος της χώρας, με αποτέλεσμα το κάθε βήμα να μένει μετέωρο». Με την υιοθέτηση όμως στην συνέχεια δημοσιονομικών στόχων για «δημιουργία οικονομιών κλίμακας στην αυτοδιοίκηση» και «εξοικονόμησης πόρων, μέσω του περιορισμού του αριθμού των ΟΤΑ…» (παρ.6) επαναλαμβάνει τα ίδια μέτρα του «Καποδίστρια», που θα φέρουν βέβαια και τα ίδια ή και χειρότερα αποτελέσματα στην Αυτοδιοίκηση.

Μια μεταρρύθμιση που δεν θίξει τον συγκεντρωτισμό του κράτους, που δεν ανακατανείμει  εξουσίες, αρμοδιότητες και πόρους μεταξύ κράτους και αυτοδιοίκησης, που δεν ενισχύσει την δημοκρατία, αλλά περιοριστεί μόνον σε συνενώσεις, θα αναπαράγει τον συγκεντρωτισμό και τον απαξιωμένο κομματισμό σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και θα καταλήξει στο τέλος σε μια απορύθμιση της αυτοδιοίκησης.

Η ιστορία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης απόδειξε πόσο ισχυρές είναι οι πολιτικές που θέλουν και κρατούν στην χώρα μας μια συγκεντρωτική και πλήρως ελεγχόμενη διοικητική δομή από την εκάστοτε κυβέρνηση. Που θέλουν την αυτοδιοίκηση ως μια συμπληρωματική και εξαρτημένη διοικητική δομή που διεκπεραιώνει τυποποιημένες γραφειοκρατικές λειτουργίες του κράτους και μόνο. Από της ίδρυσής της η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση οπισθοδρομεί διαρκώς γιατί διαδοχικά οι κυβερνήσεις την απογύμνωσαν από αρμοδιότητες με ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο, την άφησαν υπο-στελεχωμένη και  χωρίς ικανούς οικονομικούς πόρους, μʼ αποτέλεσμα να καταλήξει σήμερα ένας αδύναμος και ανίσχυρος θεσμός. Ένας θεσμός χωρίς περιεχόμενο που πρέπει να αλλάξει.

Η μεταφορά αρμοδιοτήτων

Κρίσιμο ζήτημα σε μια «διοικητική μεταρρύθμιση» αποτελεί το πολιτικό περιεχόμενο που αποδίδεται στους οργανισμούς της Αυτοδιοίκησης που καθορίζεται από τις πολιτικές και διοικητικές αρμοδιότητες που τους εκχωρούνται για να ασκούν με αυτοτέλεια.

Το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» στις παρ.25, 29 και 30 αναφέρει ό,τι μεταφέρονται στην περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, οι αρμοδιότητες και πόροι των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων (όσες απομένουν μετά την μεταφορά τους στην αʼ βάθμια). Επίσης από την κρατική περιφέρεια μεταφέρονται σταδιακά (δηλαδή στο μέλλον) ορισμένες «επιμέρους αρμοδιότητες, κατά το μέρος που περιλαμβάνουν αντικείμενα για τα οποία δεν ασκείται αποφασιστική αρμοδιότητα η οποία ανήκει στα κρατικά όργανα (κεντρικά ή αποκεντρωμένα)». Δηλαδή σχεδόν τίποτα! Είναι προφανές ότι η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση θα είναι ένα άδειο κουτί.

Η επίκληση στο πρόγραμμα του συνταγματικού κωλύματος για την μεταφορά κρατικών αρμοδιοτήτων στην αυτοδιοίκηση μόνο ως πρόφαση μπορεί να εκληφθεί. Ο αναθεωρητικός συνταγματικός νομοθέτης το 2001 προκειμένου να αντιμετωπίσει τα εμπόδια που είχαν ανακύψει από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας στις αρμοδιότητες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης προέβη στην τροποποίηση του άρθρου 102 παρ.1 και κατοχύρωσε την δυνατότητα ανάθεσης με νόμο στην αυτοδιοίκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή και αρμοδιότητα του κράτους («Με νόμο μπορεί να ανατίθεται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους»).

Στο ζήτημα της μεταφοράς κρατικών αρμοδιοτήτων και ανακατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ των δύο βαθμών αυτοδιοίκησης, είχαμε προτείνει στο παρελθόν την μεταβίβαση κυρίως στο βʼ βαθμό όλων των αρμοδιοτήτων της κρατικής Περιφέρειας όπως και όλων των αποκεντρωμένων υπηρεσιών του κράτους. Εξαίρεση βέβαια, από την μεταβίβαση πρέπει να υπάρξει στις αρμοδιότητες των Υπουργείων Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Προστασίας του Πολίτη, Δικαιοσύνης, Οικονομικών και Πολιτισμού (τομέας Αρχαιολογίας). Στα πλαίσια αυτά πρέπει να καταργηθούν η κρατική Περιφέρεια και όλες οι αποκεντρωμένες μονοκλαδικές δομές των Υπουργείων (Αγροτικής Ανάπτυξης, Εργασίας, κτλ) στις περιφέρειες και τους νομούς, και να μην επιτρέπεται να υπάρχουν σʼ αυτό το επίπεδο, αποκεντρωμένες κρατικές υπηρεσίες με αντικείμενα παράλληλα με την Αυτοδιοίκηση.

Στη βάση της αναφερόμενης επιταγής του συντάγματος, πρέπει εξ αρχής να ρυθμιστεί η μεταφορά του συνόλου των αναφερόμενων αρμοδιοτήτων με το νέο νόμο κατά τον ίδιο τρόπο που έγινε στο ιδρυτικό Νόμο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (Νόμος 2218/2004 άρθ.3). Μια αναλυτική παράθεση αρμοδιοτήτων μπορεί να γίνει στην συνέχεια στους Κώδικες. Στο πακέτο των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται εξ αρχής στην Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση πρέπει να περιλαμβάνεται και η διαχείριση των Περιφερειακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007-2013.

Ο βʼ Βαθμός Αυτοδιοίκησης

Η εισαγωγή της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης ως β' βαθμός αυτοδιοίκησης πρέπει να γίνει σε συνδυασμό με την υπάρχουσα Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Η περιφερειακή συγκρότηση της βʼ βάθμιας αυτοδιοίκησης δεν πρέπει να ακυρώσει την πολιτική οντότητα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Οι μικρότεροι νομοί δεν πρέπει να υπαχθούν πολιτικά στους μεγαλύτερους. Με τη δημιουργία της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης και την κατάργηση της Νομαρχιακής, ο Νομός της έδρας -αντικειμενικά- θα αποκτήσει την πολιτική και αναπτυξιακή ηγεμονία εις βάρος των άλλων νομών. Στις περισσότερες Ελληνικές Περιφέρειες ο νομός της έδρας πλειοψηφεί. Γιʼ αυτό πρέπει να υπάρξουν πολιτικά αντίβαρα σε μια τέτοια προοπτική.

Οι νομοί και οι νομαρχίες είναι μια ιστορική, πολιτική και διοικητική πραγματικότητα με βαθιές ρίζες στις τοπικές κοινωνίες, ενώ αποτελούν και βασικό χώρο αναφοράς για σημαντικές υλικοτεχνικές υποδομές και κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες. Ο νομός και η νομαρχία αποδείχθηκαν ως ο σταθερότερος περιφερειακός διοικητικός θεσμός του ελληνικού κράτους από τις αρχές του μέχρι σήμερα. Ο νομός είναι μια οντότητα που κατέχει ιδιαίτερη θέση στη συνείδηση των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών μιας και προσφέρει το κατάλληλο σχήμα για τη συγκρότηση και το προσανατολισμό των πολιτικών και κοινωνικοοικονομικών δυνάμεων της ελληνικής περιφέρειας και δεν είναι δυνατό να καταργηθεί πολιτικά-διοικητικά.

Ως εκ τούτων -προτείνεται- η δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση να έχει αιρετά πολιτικά όργανα και στους Νομούς και στις Περιφέρειες (Νομαρχιακά Συμβούλια και Περιφερειακό Συμβούλιο) με σαφώς καθορισμένους πολιτικούς ρόλους, αρμοδιότητες και πόρους και στα δύο εσωτερικά επίπεδα. Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» ενώ αναγνωρίζει την «πολιτική οντότητα», (αιρετά όργανα, αρμοδιότητες, πόρους), στο επίπεδο του Δήμου και του Δημοτικού Διαμερίσματος (παρ 78,85,86,87) την αρνείται στο επίπεδο του Νομού για την βʼ βάθμια αυτοδιοίκηση.

Η δημοκρατία στην αυτοδιοίκηση

Στο επίκεντρο μιας μεταρρύθμισης πρέπει να βρεθεί όχι μόνο η αποκέντρωση του κράτους στην αυτοδιοίκηση αλλά και η ενίσχυση της δημοκρατίας στην αυτοδιοίκηση. Απαιτούνται να γίνουν δραστικές αλλαγές στην δομή και την λειτουργία των Οργανισμών της Αυτοδιοίκησης ώστε να διασφαλίζεται η άμεση συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών στην διοίκηση των υποθέσεών τους και να ενισχύεται η αντιπροσωπευτική δημοκρατία με στοιχεία άμεσης δημοκρατίας. Αλλαγές που νʼ αναζωογονούν τη δημοκρατική λειτουργία της αυτοδιοίκησης και να εμπεδώνουν τη σχέση των τοπικών κοινωνιών με την πολιτική.

Τα μεγάλα αυτοδιοικητικά σχήματα που εισάγει το πρόγραμμα «Καλλικράτης» χωρίς νέους θεσμούς  συμμετοχής, συνδιαχείρισης και ελέγχου από τους πολίτες  θα  λειτουργήσουν εις βάρος της δημοκρατίας και θα θέσουν στο περιθώριο της οικονομικής και πολιτικής διαδικασίας πολλές τοπικές κοινωνίες.  Το τοπικό θα χαθεί στα μεγάλα υπερτοπικά μεγέθη και η τοπική αυτοδιοίκηση θα χάσει την ουσία της, που είναι η άμεση σχέση των εκλεγμένων με τις τοπικές κοινότητες. Αυτοδιοικητικά σχήματα απομακρυσμένα και αποκομμένα από την κοινωνία και τους πολίτες θα αναπαράγουν τον κρατικό συγκεντρωτισμό, θα μετατραπούν σε κομματικοκρατικά υποκαταστήματα καταδικασμένα σε αποτυχία. Από «αυτοδιοίκηση» όπου το κοινωνικό σώμα πρέπει να συμμετέχει με άμεσο τρόπο στην «αυτό-διοίκηση» των υποθέσεών του θα μετατρέπεται σε ετεροδιοίκηση.

Μια δημοκρατική μεταρρύθμιση στην αυτοδιοίκηση πρέπει να θεμελιωθεί σε τρεις κατά βάση πυλώνες:

* στην αναλογική αντιπροσώπευση των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων στα όργανα της αυτοδιοίκησης με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής.

* στην αναβάθμιση των συλλογικών οργάνων σε βάρος των μονοπρόσωπων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη δημοκρατική συμμετοχή με την αποτελεσματικότητα.

* την εισαγωγή κανόνων πολιτικής συμμετοχής και άμεσης δημοκρατίας και την υιοθέτηση ενός μοντέλου ανοιχτής διακυβέρνησης.

1.    Το εκλογικό σύστημα στο πρόγραμμα «Καλλικράτης» είναι καθαρά πλειοψηφικό αφού εξασφαλίζει μια σημαντική εξουσία στον σχετικά πλειοψηφούντα συνδυασμό, ο οποίος εκλέγει τα 3/5 των μελών των Συμβουλίων (παρ.46, 91). Είναι ένα σύστημα που νοθεύει τη δημοκρατία και αποδίδει μειωμένη δημοκρατική νομιμοποίηση στα αυτοδιοικητικά όργανα όπως και οδηγεί στην υπερεξουσία του ενός.

Επιβάλλεται η εκλογή όλων των οργάνων της Αυτοδιοίκησης με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής σε όλες τις βαθμίδες αυτοδιοίκησης, για τη δημοκρατικότερη συγκρότηση των οργάνων και την αναλογική εκπροσώπηση κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων σʼ αυτά. Η εφαρμογή της απλής αναλογικής διευκολύνει τις αναγκαίες διεργασίες κοινωνικής συναίνεσης, την ανάληψη πολιτικής ευθύνης από διαφορετικές δυνάμεις καθώς και τη συμμετοχή τους στα αιρετά όργανα.

2.    Στο σύστημα διακυβέρνησης πρέπει να αναβαθμιστούν περισσότερο τα συλλογικά όργανα σε βάρος των μονοπρόσωπων. Το σύστημα πρέπει να γίνει περισσότερο «συμβουλιακό» και λιγότερο μονοπρόσωπο (δημαρχοκεντρικό, περιφερειοκεντρικό). Πρέπει να διευρυνθούν οι εξουσίες και οι αρμοδιότητες των συλλογικών οργάνων και να περιοριστούν από το μονοπρόσωπο όργανο, ώστε τα συλλογικά όργανα να βουλεύονται και να ασκούν με αποτελεσματικότητα τις αρμοδιότητές τους.

    Τα αιρετά Συμβούλια πρέπει να καθορίζουν τις γενικές κατευθύνσεις, να εκπονούν και θεσπίζουν τα προγράμματα δράσης, να ελέγχουν την εφαρμογή τους, ασκούν πολιτικό έλεγχο στα εκτελεστικά όργανα και την διοίκηση. Η εκτελεστική λειτουργία, πρέπει να ασκείται δημοκρατικότερα και αποτελεσματικότερα μέσα από μια εκτελεστική επιτροπή που εκλέγει το Συμβούλιο, στην οποία συμμετέχουν αναλογικά με την εκλογική τους δύναμη οι παρατάξεις και στην οποία επικεφαλής είναι ανάλογα ο Δήμαρχος, ή ο Περιφερειάρχης.

    Το προτεινόμενο σύστημα διοίκησης στο πρόγραμμα «Καλλικράτης» ενισχύει την μονοπρόσωπη εξουσία του Περιφερειάρχη και Δημάρχου σε βάρος της συλλογικής του Συμβουλίου (Περιφερειακού και Δημοτικού). Στην παρ.33, 36,37, προβλέπεται σύσταση Εκτελεστικής Επιτροπής από τον Περιφερειάρχη και τους Αντιπεριφερειάρχες που ο ίδιος διορίζει, με αρμοδιότητες που είχαν πριν οι αντιπροσωπευτικές Επιτροπές του Συμβουλίου. Στην Περιφερειακή Επιτροπή -παρ.40,41- ανατίθεται ρόλος εποπτικός και ελεγκτικός στα οικονομικά και όχι εκτελεστικός όπως είχε πριν η Νομαρχιακή Επιτροπή. Ανάλογες ρυθμίσεις περιλαμβάνονται και για την αʼ βάθμια στην παρ.76, 77 για την Εκτελεστική Επιτροπή και παρ.80,81.

Η πρόβλεψη του προγράμματος για άμεση εκλογή του Περιφερειάρχη ή του Δημάρχου από το σύνολο του πληθυσμού της Περιφέρειας ή του Δήμου, με τρόπο δηλαδή διαφορετικό  από την εκλογή των μελών των συμβουλίων, οδηγεί ακόμα περισσότερο στην πολιτική υπερεξουσία του ενός. Προτείνεται η εκλογή του Περιφερειάρχη όπως και των Αντιπεριφερειαρχών/Νομαρχών να γίνεται με έμμεσο τρόπο από το Περιφερειακό Συμβούλιο.

3.    Τα αυτοδιοικητικά οργανωτικά σχήματα και λειτουργίες πρέπει να διασφαλίζουν, την άμεση συμμετοχή των πολιτών στην διοίκηση των υποθέσεών τους με την εισαγωγή ορισμένων αποκεντρωτικών διαδικασιών άμεσης δημοκρατίας. Η αποκέντρωση στην άσκηση της πολιτική εξουσίας δεν αφορά μόνο το κράτος αλλά και την αυτοδιοίκηση. Η αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να είναι ένας απόμακρος διοικητικός μηχανισμός, δεν μπορεί να είναι κρατικιστική και γραφειοκρατική, αλλά δημοκρατική, αντιγραφειοκρατική. Η αυτοδιοίκηση πρέπει να εξασφαλίζει μια ανοιχτή διακυβέρνηση, να λειτουργεί μαζί με τους πολίτες και να αποδίδει τη μεγαλύτερη δυνατή εξουσία αυτοκυβέρνησης στις τοπικές κοινωνίες. Η εισαγωγή διαδικασιών συμμετοχικής δημοκρατίας, διαφάνειας, δημοσιότητας, διαβούλευσης συνιστούν τους πρώτους αναγκαίους όρους για την πολιτική συμμετοχή και τον πολιτικό έλεγχο από το κοινωνικό σώμα.

Το πρόγραμμα εισάγει μεν ορισμένες νέες διαδικασίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, αλλά μόνο στον τομέα της παροχής υπηρεσιών. Το ζήτημα είναι πως αυτά τα ηλεκτρονικά συστήματα θα ενσωματώνονται προοδευτικά και στην άσκηση της διακυβέρνησης.

Οι πόροι και το προσωπικό

Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» παραλείπει μια βασική προϋπόθεση που πρέπει να εξασφαλίζει μια «διοικητική μεταρρύθμιση». Την «φορολογική μεταρρύθμιση», που θα ανακατανείμει υφιστάμενους φορολογικούς πόρους και θα αποδίδει στην Αυτοδιοίκηση σταθερούς και δυναμικούς πόρους, προκειμένου να ασκεί με οικονομική αυτοδυναμία και επάρκεια τις αρμοδιότητες της. Η μελέτη του ΙΤΑ με θέμα: «Η θωράκιση της Αιρετής Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης με Φορολογικούς Πόρους» (Αθήνα, 2008) υποδεικνύει συγκεκριμένους τρόπους γιʼ αυτό. Το θέμα της φορολογικής μεταρρύθμισης που αποτελεί χρόνιο και καθολικό αίτημα της αυτοδιοίκησης φαίνεται ότι οδηγείται στις καλένδες. Η αυτοδιοίκηση αναμένεται να βρεθεί πιο μέσα στις συμπληγάδες των γενικότερων δημοσιονομικών στόχων και να δει τους πόρους της να μειώνονται ξανά.

Σημαντικό ζήτημα -εκ των πραγμάτων- αναδεικνύεται και το ζήτημα του προσωπικού. Δεδομένων δύο προβλημάτων, της υποστελέχωσης της αυτοδιοίκησης και της άνισης μισθολογικής κατάστασης του προσωπικού της, εάν δεν δημιουργηθεί μια ενιαία και ικανοποιητική μισθολογική βάση για το προσωπικό της ώστε να μπορούν να γίνουν οι μετακινήσεις-μετατάξεις από το ένα επίπεδο στο άλλο και εάν δεν στελεχωθεί με το κατάλληλο προσωπικό, θα δημιουργηθούν ανυπέρβλητα προβλήματα και το εγχείρημα θα αποτύχει πολύ σύντομα.

Τελικά,

από το πώς θα ρυθμιστούν όλα τα παραπάνω θα εξαρτηθεί το μέλλον του θεσμού και η δυνατότητα που θα ʽχουν οι τοπικές κοινωνίες νʼ αγωνίζονται για τα προβλήματά τους και να διαχειριστούν την πρόοδό τους στο μέλλον. Εμείς σε κάθε περίπτωση από όποια θέση και αν βρισκόμαστε στην Αυτοδιοίκηση, θα συνεχίσομε να διεκδικούμε μια πραγματική και προωθητική μεταρρύθμιση. Θα συνεχίσομε νʼ αγωνιζόμαστε για να αναγεννηθεί η αυτοδιοίκηση ως λαϊκός και κοινωνικός θεσμός και να καταστεί φορέας κοινωνικής και οικονομικής προόδου, φορέας ουσιαστικής κοινωνικής συμμετοχής και δημοκρατίας.

Γιώργος Αγοραστάκης
Μέλος του Δ.Σ. της ΕΝΑΕ