Skip to main content.
Συνασπισμός της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας
03/02/2011

Ο ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΣΕ ΞΕΣΗΚΩΜΟ - της Αλίκης Παπαδομιχελάκη*

Τα λαϊκά αιτήματα βαθαίνουν στην  Τυνησία

Έχουν περάσει πάνω από δυο βδομάδες από την φυγή του Μπεν Αλί από την Τυνησία, μετά τις μαζικές διαδηλώσεις του Τυνησιακού λαού κι ένας μήνας από την αρχή των γεγονότων. Κι όμως οι διαμαρτυρίες, καταλήψεις και πορείες συνεχίζονται σε μια σειρά από πόλεις.

Οι Τυνήσιοι έχουν καλά καταλάβει ότι με το να φύγει ο Μπεν Αλί (Μπαμπά) και να μείνουν οι σαράντα κλέφτες δεν θα αλλάξει η κατάσταση στην χώρα τους. Σοφή εμπειρία.

Οι κινητοποιήσεις λοιπόν συνεχίζονται και βαθαίνουν οι επεξεργασίες των αιτημάτων των  κοινωνικών φορέων και των πολιτικών σχηματισμών.  Κάποιοι είχαν σχεδιάσει, με την προτροπή ξένων διπλωματών, να θυσιάσουν τον Μπεν Αλί για να διασώσουν τον Μπεναλισμό. Αυτός ο κίνδυνος φαίνεται να έχει, προς το παρών. υποχωρήσει.

Το αίτημα για την μη επίσπευση των εκλογών αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά, έτσι ώστε να προετοιμαστούν και εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που δεν είχαν νομιμοποιηθεί την εποχή Μπεν Αλί και κατά συνέπεια δεν συμμετείχαν στην φάρσα της άκρα περιορισμένης «αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας» δηλ. μιας καλά μασκαρεμένης δικτατορίας. 

Συνδικάτα, φοιτητές,  εκπαιδευτικοί, ένωση δικηγόρων, και άλλες κοινωνικές οργανώσεις καθώς και η πλειοψηφία των πολιτικών κομμάτων ζητούν την απομάκρυνση από την προσωρινή κυβέρνηση όλων όσων συμμετείχαν σε πόστα κλειδιά την περίοδο της μονοκρατορίας των οικογενειών Μπεν Αλί και Τραμπέλσι. Απαιτούν να υπάρξει  μια εξάμηνη μεταβατική περίοδος αναγκαία για την δημιουργία συνθηκών για ελεύθερες και αδιάβλητες εκλογές. Κοινό τους αίτημα είναι η διεξαγωγή Συντακτικής Συνέλευσης για τον καθορισμό του θεσμικού πλαισίου μετάβασης σε μια  ομαλή κατάσταση, η οποία θα εξασφαλίζει την αναγκαία πολιτική διαφάνεια και ουσιαστική αντιπροσώπευση.

Ταυτόχρονα με τα πολιτικο-θεσμικά αιτήματα, συνυπάρχουν και αιτήματα κοινωνικού και ταξικού χαρακτήρα. Δηλ. η επεξεργασία προγράμματος δράσης για την ανακούφιση του πληθυσμού από την φτώχεια και την εξαθλίωση, η επαναφορά κάτω από κρατικό έλεγχο μια σειρά ζωτικών τομέων που είχε ιδιωτικοποιήσει το καθεστώς Μπεν Αλί. Η επιστροφή στην χώρα  των τραπεζικών καταθέσεων και άλλου «αυτοκρατορικού» πλούτου της οικογένειας. Η προώθηση μιας  αναπτυξιακής και κοινωνικά δίκαιης πολιτικής ικανής να μειώσει την ανεργία.

Πάνω από έξη νέα κόμματα έχουν νομιμοποιηθεί αυτή την τελευταία περίοδο.

Αριστερές δε και πατριωτικές δυνάμεις -8 συνολικά ρευμάτων- έχουν προχωρήσει σε μια συμμαχία με την προτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Εργατών της Τυνησίας. Η συμμαχία αυτή προτίθεται να αναπτύξει επαφές με το μετριοπαθές ισλαμιστικό κίνημα της Νάχντα, στη βάση κοινωνικών αιτημάτων.

Η Νάχντα που επί χρόνια κυνηγούσε ο Μπεν Αλί, φυλακίζοντας πολλά από τα επώνυμα στελέχη της, εμφανίζει χαμηλό προφίλ. Με την επιστροφή στη χώρα του εξορισμένου ηγέτη της Ρασίντ  Γανούσι (απλή συνωνυμία με τον προσωρινό πρόεδρο της Δημοκρατίας ) συγκροτεί τις δυνάμεις της, έτσι ώστε να συμμετάσχει πιο ενεργά στο νέο υπό διαμόρφωση πολιτικό τοπίο.

Φαίνεται πως πολιτικές δυνάμεις και κινήματα στην Τυνησία  έχουν διδαχθεί από την τραγική εμπειρία του ισλαμιστικού κινήματος στην Αλγερία και δεν προτίθενται να επαναλάβουν τα  λάθη και τις άγονες  αιματηρές διενέξεις στη γειτονική χώρα κατά την περασμένη 20ετία.

Ο δρόμος όμως προς την δημοκρατία με κοινωνικές αναφορές και ανακατανομές δεν θα είναι χωρίς εμπόδια και ζιγκ-ζαγκ. Ένα  είναι σίγουρο, ότι η χώρα δεν θα επιστρέψει στο βολικό για τις μεγάλες δυνάμεις (ΗΠΑ και ΕΕ) τέλμα στο οποίο βρισκόταν από τα μέσα της εποχής Μπουργκίμπα και  στα 23 χρόνια μονοκρατορίας Μπεν Αλί. Μην ξεχνάμε πως ο Μπεν Αλί υπήρξε το «καλό παιδί» της Δύσης στην περιοχή του Μάγρεμπ.

Άλλωστε για όσους είχαμε από παλιά πολιτικά ακούσματα για το τι συνέβαινε στην Β.Αφρική, την έκφραση «επανάσταση των γιασεμιών» την είχε χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά ο ίδιος ο Μπεν Αλί, όταν ανέβηκε στην εξουσία.  Καημένο γιασεμί τι τραβάς από τους σκοτεινούς κύκλους εξουσίας, που ήθελαν -και κάποιοι συνεχίζουν να επιθυμούν- να περιορίσουν την ευωδιά σου.

Η Αίγυπτος στους δρόμους. Δρόμος αλλαγών.

Είναι κοινότυπο ίσως, αλλά αναγκαίο  να θυμίσουμε πως γεωπολιτικά και ιδεολογικά, η Αίγυπτος αποτελεί χώρα σταθμό στην ιστορία των αραβικών χωρών και λαών.

Ο Νασερισμός, με τα ιδιότυπα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα,» σημάδεψε την απελευθέρωση από την αποικιοκρατία. Ταυτόχρονα σήμανε την επιβολή του στρατού στο πολιτικό σκηνικό πολλών χωρών. Η έλλειψη μιας ουσιαστικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ο έντονος αντικομμουνισμός, αλλά και η μακρόχρονη περιθωριοποίηση των αδελφών μουσουλμάνων, συνέβαλε στην εγκαθίδρυση αυταρχικών καθεστώτων. Από την εποχή Σαντάτ και ύστερα, η Αίγυπτος έγινε ο θεμέλιος λίθος στήριξης του Ισραήλ στον αραβικό κόσμο. Έγινε το «ανώδυνο» πέρασμα όχι μόνο εμπορευμάτων αλλά και στόλων από την Μεσόγειο στον Ινδικό Ωκεανό μέσω της διώρυγας του Σουέζ.  Έγινε επίσης η απαρχή αποδυνάμωσης του τότε κινήματος των αδεσμεύτων. Πώς λοιπόν να μην θεωρείται,  βασικός εταίρος των αμερικανών στην νευραλγική  περιοχή μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ Χριστιανισμού και Ισλάμ.

Αυτή  η πραγματικότητα συνοδεύονταν από μια μόνιμη φτώχεια και απαξίωση ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων με συνέπεια να μην  γίνει ποτέ αποδεκτή από τον απλό λαό. Ο Αιγυπτιακός λαός μοιάζει με  τον Νείλο. Ήρεμος και αργός. Αλλά κατά καιρούς ξεχειλίζει και γονιμοποιεί την γη του. 

Την περασμένη Τρίτη πραγματοποίησε μια από τις μαζικότερες γενικές  απεργίες.  Όταν ο λαός περπατάει η Ιστορία γράφει την ιστορία της. Αυτό είπε μπροστά στην  κάμερα του Ελ Τζαζίρα ένας διαδηλωτής. Γι αυτό η νεολαία  είναι παρούσα στην πλατεία Απελευθέρωσης (Αλ Ταχρίρ), παρόλο που για να μπει περνάει από εισόδους «καταγραφής» φυλασσόμενους από στρατό και αστυνομία που επανήλθε στους δρόμους. Αν και το κίνημα ξεκίνησε από τα νιάτα, πήρε μεγάλες διαστάσεις και στους εργαζόμενους, κυρίως στους εργάτες της κλωστοϋφαντουργίας(βλέπε πόλη Σουέζ και Ισμαϊλία), στα μέσα μεταφοράς,  στους εκπαιδευτικούς και δικηγορικό σώμα.

Αυτές τις ώρες παίζεται το μέλλον της Αιγύπτου. Ο Μουμπάρακ δεν υποχωρεί, ο στρατός ταλαντεύεται και οι απλοί αξιωματικοί δεν συμφωνούν με την υψηλά ιστάμενη ηγεσία τους.

Δεν νομίζω να είναι η καταλληλότερη στιγμή να θέσουμε το ερώτημα αν θα επικρατήσει το μοντέρνο ή η μπούρκα. Άλλωστε πολλές γυναίκες με φουλάρια χρησιμοποιούν άνετα τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας (twitter, facebook). Το ερώτημα που τίθεται κατά την γνώμη μου είναι το ακόλουθο: Μεγαλύτερη συμμετοχή του πληθυσμού στα κοινά ή νέα μορφή αυταρχισμού; Γιατί βέβαια η ανάδειξη στην πρωθυπουργία της χώρας του Σουλεϊμάν, θυμίζει την ανάδειξη του Ιωαννίδη στην Ελλάδα  με την πτώση του Παπαδόπουλου μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Αυτή η λύση θα διευκόλυνε ιδιαίτερα το επίσημο Ισραήλ και την άκρα δεξιά του, αφού ο στρατηγός Σουλεϊμάν εκφράζει την πιο σκληρή πτέρυγα του αιγυπτιακού στρατιωτικού κατεστημένου και τον πιο «αξιόπιστο» συνομιλητή των ισραηλινών στις αιγυπτο-ισραηλινο-παλαιστινιακές διαπραγματεύσεις. Θα υπάρξουν και προσπάθειες, που θα θελήσουν να συνδυάσουν έναν μετριοπαθή ισλαμισμό με μιας μορφής δυτικού τύπου αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Κάτι που θα επιχειρήσει  στην παρούσα φάση ο Ελ Μπαραντάι.

Αναβρασμός στον αραβικό κόσμο. Το τρένο ξεκίνησε

Δεν μπορούμε βέβαια να γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι εξελίξεις στην Αίγυπτο. Η γεωπολιτική σκακιέρα βρίσκεται σε εξαιρετική κινητικότητα και ο πιο αστάθμητος παράγοντας είναι οι κινητοποιήσεις του λαού σε συνάρτηση με τις  εξελίξεις στις γραμμές του στρατού. Ο διεθνής παράγοντας (ΗΠΑ και ΕΕ) δεν φαίνεται να είναι σε θέση να επικαθορίσει τα επόμενα βήματα. Αυτές τις στιγμές γίνεται καταφανές το πόσο είναι αναγκαία  η αποπυρηνικοποίηση της Μ. Ανατολής για την ειρήνη στην περιοχή και στον κόσμο. Πώς μπορεί νάναι ήσυχος ο κόσμος όταν κάποιοι εξτρεμιστές σαν τον Λίμπερμαν μπορούν να συναποφασίζουν αν το Ισραήλ θα κάνει  χρήση πυρηνικών, όταν αυτή η χώρα μόνο πριν δύο χρόνια εισέβαλε στον γειτονικό Λίβανο.

Το τρένο ξεκίνησε. Βρισκόμαστε στο τέλος εποχής της Αραβικής περιόδου αυταρχισμού μετά την απελευθέρωση από την αποικιοκρατία.

Πλην της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων (που με την ανακατανομή του πλούτου από το πετρέλαιο και την μικρή δημογραφική τους ανάπτυξη, έχουν διευρύνει την κοινωνική τους βάση) όλες οι άλλες αραβικές χώρες βρίσκονται σε περίοδο αναβρασμού.

Στην Υεμένη, που δεν πολύ ακούγεται στα ΜΜΕ, γίνονται μεγάλες κινητοποιήσεις στην πρωτεύουσα Σαναά, με την προτροπή εδώ των ισλαμιστών. Στον νότο της χώρας υπάρχουν δυνάμεις, που προωθούν την ανεξαρτητοποίηση του. Γιατί ο νότος είναι το πιο ανεπτυγμένο τμήμα της χώρας σε σύγκριση με  τον νομαδικό και οπισθοδρομικό πληθυσμό του βορρά. Θα έχουμε άραγε, κάτω από άλλες συνθήκες σήμερα, μια απόσχιση του νότου με πρωτεύουσα το Άντεν, όπως υπήρξε  30 χρόνια πριν κατά την περίοδο του διπολισμού;

Στην Αλγερία ο κόσμος παρατηρεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις στην Β. Αφρική. Μετά τις βαθιές πληγές που άφησε ο 20χρονος ακήρυχτος εμφύλιος, με 250.000 νεκρούς, δεν έλειψαν κι εδώ τα θύματα αυτοπυρπολισμού, που ακολούθησαν το παράδειγμα  του Τυνήσιου διπλωματούχου-μικροπωλητή. Λιγότερα όμως γνωρίζουμε  για τις πρόσφατες  απεργίες των εκπαιδευτικών, των μεταλλουργών του Ελ Χατζάρ, των υγειονομικών των δημόσιων νοσοκομείων, που απαιτούν καλύτερες συνθήκες εργασίας και αύξηση των μισθών τους. 

Στον Λίβανο δεν αρκούνται με την πολιτική της κυβέρνησης υιού Χαρίρι. Δεν τους φτάνει ο εισαγόμενος «εκδημοκρατισμός». Γιαυτό και βλέπουμε νέες συμμαχίες, που στην εποχή του εμφυλίου πολέμου θα μας φαίνονταν αδιανόητες. Ο Δρούζος Τζουμλάτ, συμμαχεί με τον Ισλαμιστή Νασράλαχ της Χεζμπολάχ, και τον Μαρονίτη Αούν, συγκροτώντας νέα πλειοψηφική κυβέρνηση.

Στην Ιορδανία παραιτήθηκε η κυβέρνηση. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να αποφύγει το παλάτι νέες διαδηλώσεις σε μια περιοχή ιδιαίτερα ευαίσθητη λόγω της γειτνίασης με το Ισραήλ και της ύπαρξης πολυπληθέστατης παλαιστινιακής κοινότητας.

Το μόνο σίγουρο είναι πως ο κόσμος στις πιο πολλές αραβικές χώρες δεν αρκείται πια με υποκριτικούς πατριωτισμούς της άρχουσας τάξης,  με τους αυταρχισμούς  και  τις μισερεμένες αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες. Θέλουν κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία. Ανθρώπινα δικαιώματα και κοινωνική αξιοπρέπεια. Τώρα που η καπιταλιστική κρίση χτυπάει έντονα τις πόρτες όλων των ηπείρων, ο αραβικός κόσμος, οι κοντινότεροι στα νότια γείτονες της Ευρώπης, λένε με διαφορετική ένταση ο καθένας: Φτάνουν πια οι εξευτελισμοί. Έξω αυτοί που μας καταλήστευσαν.

Εμείς οι αριστεροί της Ευρώπης είμαστε στο πλευρό τους και τους ευχόμαστε καλή επιτυχία. Και ιδιαίτερα για την ελληνική αριστερά,  οι δικές τους νίκες θα συμβάλλουν θετικά και στους δικούς μας αγώνες και αντίστροφα.

3/2/2011

* Η Αλίκη Παπαδομιχελάκη είναι μέλος της Γραμματείας του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής