Στη συνέντευξή του στο κυριακάτικο φύλλο της "Αυγής" (12.2.12), ο πρόεδρος της Public Issue και πολιτικός επιστήμονας Γιάννης Μαυρής σημειώνει τα εξής: «Θεωρώ ότι το αίτημα για ενότητα της αριστεράς συνεχίζει να έχει δυναμική. Στην παρούσα φάση μάλιστα πιστεύω ότι θα μπορούσε να λάβει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις». Ταυτόχρονα επισημαίνει: «Ας μην ξεχνάμε ότι είμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής με μεγάλο χρονικό ορίζοντα ένα νέο μακρύ κύμα, και ότι έχουμε μπει σε μακροχρόνια περίοδο έντασης των κοινωνικών ανταγωνισμών και όξυνσης των κοινωνικών συγκρούσεων». Οι δύο αυτές αναφορές σηματοδοτούν την τεράστια σημασία της ενότητας της αριστεράς σε μια ιδιαίτερα ρευστή περίοδο, αλλά και τις ευθύνες της, όσο η ενότητα αυτή δεν επιτυγχάνεται.
Το ζήτημα της ενότητας της αριστεράς εξάλλου έχει και τη διεθνή του διάσταση, όπως επισημαίνει ο γνωστός κοινωνιολόγος Immanuel Wallerstein, o οποίος καταπιάνεται με το θέμα και προτείνει λύσεις, τονίζοντας ότι το αίτημα για ενότητα είναι πιο επείγον από ποτέ1. Στο παρόν κείμενο θα παρουσιάσουμε σε συντομία τις απόψεις του IW, για το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, καθώς και γιατί εντοπίζουμε σαφείς παραλληλισμούς με την κατάσταση που επικρατεί στον χώρο της ελληνικής αριστεράς.
* To 2011 ήταν "καλό έτος για την παγκόσμια αριστερά. Αυτό οφείλεται τόσο στις αρνητικές εξελίξεις της οικονομίας και τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλουν οι κυβερνήσεις όσο και στα κινήματα που αντιδρούν σʼ αυτά, σε διάφορα μέρη του κόσμου. Η κύρια επιτυχία των κινημάτων αυτών είναι ότι μετατόπισαν τον δημόσιο διάλογο από τα θέματα που θέτει ο νεοφιλελευθερισμός σε εκείνα της ανισότητας, της αδικίας, της κατάργησης των αποικιακών καθεστώτων. Για πρώτη φορά ο απλός πολίτης αμφισβητεί το ίδιο το σύστημα, το οποίο μέχρι πρότινος θεωρούσε δεδομένο.
* Το ζήτημα στο οποίο οδηγεί η πιο πάνω διαπίστωση είναι πώς η παγκόσμια αριστερά θα κατορθώσει να μετουσιώσει την αμφισβήτηση σε πολιτική δράση και μετασχηματισμό, δεδομένου ότι το 1%, κατά του οποίου βάλλει το 99%, εξακολουθεί να είναι πολύ ισχυρό, επιδρώντας τουλάχιστον στο ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού. Η απάντηση που δίδει ο IW είναι ότι τούτο προϋποθέτει την ενότητα της παγκόσμιας αριστεράς, πράγμα το οποίο μένει να επιτευχθεί.
* Ο IW αναφέρεται σε δύο πεδία στα οποία υπάρχουν μεγάλες διαφορές ως προς τη μακροπρόθεσμη στόχευση, αλλά και τη βραχυπρόθεσμη τακτική: 1) της συμμετοχής στις εκλογικές διαδικασίες και 2) της σχέσης της ανάπτυξης με το περιβάλλον.
* Σε ό,τι αφορά το πρώτο θέμα, διακρίνονται τρεις θέσεις: α) της μη συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία, αφού με τον τρόπο αυτό νομιμοποιείται το υφιστάμενο σύστημα, β) της συμμετοχής μέσω υφιστάμενου κεντροαριστερού κόμματος και γ) της συμμετοχής με κόμμα της αριστεράς.
* Σε ό,τι αφορά το δεύτερο θέμα, διακρίνονται δύο αντιλήψεις: α) της ανάπτυξης (“developmentalism” κατά τον IW) και β) του περιβάλλοντος. Ειδικότερα, οι υπερασπιστές της πρώτης άποψης θεωρούν ότι χωρίς αύξηση της παραγωγής δεν είναι δυνατή η διόρθωση των ανισοτήτων μεταξύ, καθώς και στο εσωτερικό, των διαφόρων χωρών. Αντίστοιχα, οι υπερασπιστές της δεύτερης άποψης θεωρούν ότι προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στο περιβάλλον, δεδομένου ότι η αύξηση της παραγωγής προκαλεί ανυπολόγιστες ζημίες οικολογικού και κοινωνικού χαρακτήρα.
* Για τον συμβιβασμό των διαφορετικών αυτών απόψεων, ο IW προτείνει τη διάκριση μεταξύ της βραχυπρόθεσμης τακτικής και της μακροπρόθεσμης στρατηγικής, επισημαίνοντας ότι το μεγαλύτερο τμήμα του 99% σήμερα διαβιώνει σε συνθήκες εξαιρετικά δυσμενείς. Αυτό που τους απασχολεί άμεσα είναι η επιβίωσή τους: «Προσπαθούν να επιβιώσουν και να βοηθήσουν τους φίλους και συγγενείς τους να επιβιώσουν». Στις συνθήκες αυτές η παγκόσμια αριστερά οφείλει να συμβάλει στην "ελαχιστοποίηση του πόνου". Με την έννοια αυτή, η συμμετοχή στις εκλογές κρίνεται απαραίτητη, προκειμένου η αριστερά να μπορέσει να επιδράσει στην ασκούμενη πολιτική. Η ίδια συμβιβαστική προσέγγιση προτείνεται και για το δίλημμα ανάπτυξη ή περιβάλλον, δηλαδή ο διαχωρισμός της βραχυπρόθεσμης τακτικής, που οφείλει να ικανοποιήσει τις άμεσες ανάγκες, από τη μακροχρόνια στρατηγική, που πρέπει να ελαχιστοποιήσει τις αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον.
Ο IW κλείνει το σημείωμά του διερωτώμενος αν οι διαφορές στο εσωτερικό της αριστεράς μπορούν να ξεπεραστούν τα επόμενα 5 έως 10 χρόνια. Ο ίδιος δεν είναι βέβαιος. Σε περίπτωση όμως που δεν καταστούν δυνατοί οι απαραίτητοι συμβιβασμοί, τότε η παγκόσμια αριστερά θα έχει χάσει τη μάχη της διαδοχής ως προς το σύστημα που θα επικρατήσει τα επόμενα 20 έως 40 χρόνια, καθώς ο καπιταλισμός καταρρέει.
Η ελληνική αριστερά βρίσκεται κατακερματισμένη εν μέσω μιας πρωτοφανούς οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης. Το μεταπολιτευτικό σύστημα καταρρέει και το καινούργιο γεννιέται με πολλή αγωνία. Η ελληνική κοινωνία έχει στραφεί προς την αριστερά αναζητώντας εναγωνίως λύση στον ορυμαγδό που υφίσταται.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επανειλημμένα απευθύνει έκκληση για ενότητα στις άλλες αριστερές δυνάμεις. Προς το παρόν τουλάχιστον, το μήνυμα δεν φαίνεται να έχει παραληφθεί από την ηγεσία του ΚΚΕ, ενώ η ΔΗΜΑΡ αποστρέφει το πρόσωπό της από μέχρι πρότινος συντρόφους της. Το τίμημα της αποτυχίας της ελληνικής αριστεράς να βρει τους απαραίτητους συμβιβασμούς, που θα της επιτρέψουν να συμπράξει σε μια ιδιαίτερα αποφασιστική για το μέλλον ιστορική στιγμή, είναι υψηλό και θα το πληρώσει ο ελληνικός λαός. Και τότε, η ελληνική αριστερά θα έχει χάσει την "κούρσα της διαδοχής" σε ένα από κάθε άποψη ανεπαρκές και στρεβλό σύστημα.
1. Commentary No. 320, Jan 1, 2012, http://www2.binghamton.edu
* Η Μαρίκα Φραγκάκη είναι μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=670234
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS