Skip to main content.
Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου
22/07/1999

Οι προτάσεις του ΣΥΝ για την αναγκαία δημοκρατική και ριζοσπαστική μεταρρύθμιση στην Παιδεία

Ο Πρόεδρος του ΣΥΝ Νίκος Κωνσταντόπουλος και ο Αλέκος Φλαμπουράρης, μέλος της Π.Γ. και υπεύθυνος για την Παιδεία, παρουσίασαν σήμερα σε συνέντευξη Τύπου τις προτάσεις του ΣΥΝ για την αναγκαία δημοκρατική και ριζοσπαστική μεταρρύθμιση.

Ο Πρόεδρος του ΣΥΝ τόνισε:

Μία έντονη χρονιά στην εκπαίδευση και ιδιαίτερα στη Δευτεροβάθμια έχει φτάσει στο τέλος της. Χαρακτηρίστηκε από άστοχες και πρόχειρες παρεμβάσεις, από άρνηση διαλόγου και αυταρχισμό, από επιλογές που διώχνουν χιλιάδες νέους και νέες από το Λύκειο, δημιούργησε τρομακτικά οικονομικά προβλήματα σε χιλιάδες οικογένειες που αναγκάζονται να τρέχουν στα φροντιστήρια.
Οι αγώνες της εκπαιδευτικής κοινότητας και ιδιαίτερα των μαθητών ανέδειξαν τα αδιέξοδα αυτής της πολιτικής, το χαρακτήρα της και προέβλεψαν τα αρνητικά αποτελέσματα.
Κάθε μέρα που περνά αποδεικνύεται με τα ίδια τα στοιχεία που προκύπτουν ότι η εκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ απέτυχε παταγωδώς. Η επιμονή στα ίδια μέτρα θα πολλαπλασιάσει και τα προβλήματα.
Τώρα είναι πιεστική ανάγκη να υπάρξουν επείγουσες αλλαγές με ευρύτερη συναίνεση, πριν αρχίσει η επόμενη χρονιά.
Η κυβέρνηση οφείλει να ενεργοποιήσει αμέσως τη διακομματική επιτροπή για την Παιδεία, ώστε, σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό κόσμο, να γίνουν οι αναγκαίες αλλαγές.
Η πραγματικότητα βοά και προειδοποιεί. Η κυβερνητική εμμονή σε λανθασμένες επιλογές και χειρισμούς θα προκαλέσει νέα μεγαλύτερα αδιέξοδα και εντάσεις την επόμενη χρονιά.
Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας φαίνεται ότι δεν έβγαλε τα αναγκαία συμπεράσματα.
Εμείς επιμένουμε και σήμερα. Με την παρέμβασή μας θέλουμε, από τη μια να προειδοποιήσουμε, ότι μετά το καλοκαίρι στο χώρο της παιδείας, θα υπάρξουν αντιδράσεις και αντιστάσεις, και από την άλλη να καταθέσουμε τις προτάσεις του ΣΥΝ για θετική διέξοδο.

Tα κυβερνητικά μέτρα όχι μόνο δεν βελτιώνουν την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στον ελληνικό λαό αλλά, αντίθετα, θα αυξήσουν την εκπαιδευτική ανισότητα σε βάρος των παιδιών των εργαζομένων και των κοινωνικά αποκλεισμένων. Η αλλαγή του εξεταστικού συστήματος σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη συνολική, δημοκρατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που έχει ανάγκη σήμερα η ελληνική παιδεία.
Είναι γεγονός ότι ο σχεδιασμός των εκπαιδευτικών αλλαγών έγινε με απαράδεκτη προχειρότητα και αυτό επιδείνωσε πολλά από τα προβλήματα της εκπαίδευσης. Δεν θα είχαμε όμως πολύ διαφορετικά αποτελέσματα, αν είχε γίνει μια πιο συστηματική και οργανωμένη προετοιμασία τους. Γιατί αυτό που κυρίως δημιούργησε ή επιδείνωσε τα προβλήματα στην εκπαίδευση είναι η φιλοσοφία, οι αρχές στις οποίες στηρίχτηκε.

Η δική μας κριτική και οι δικές μας προτάσεις βασίζονται σε μια άλλη φιλοσοφία, κινούνται προς εντελώς διαφορετική κατεύθυνση, όπως θα φανεί στη συνέχεια. Βασικός πυρήνας της πρότασής μας είναι η δημιουργία ολοκληρωμένων πολιτών με κριτική σκέψη και βαθιά μόρφωση, με διάθεση να αμφισβητούν, να κρίνουν και να δημιουργούν, όχι η παραγωγή ανθρώπων - εργαλείων για τις ανάγκες της παραγωγής που θα χειραγωγούνται εύκολα. Γι' αυτό και πιστεύουμε ότι οι θέσεις μας συνιστούν την εναλλακτική απάντηση που έχει ανάγκη σήμερα η ελληνική κοινωνία και το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

1. ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟ

Από την πρώτη στιγμή εκτιμήσαμε με τη μεγαλύτερη σαφήνεια ότι οι αλλαγές που προτάθηκαν για το Λύκειο και το σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα συμβάλουν στη βίαιη εξώθηση μεγάλου αριθμού μαθητών από το Λύκειο. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων στην Α και Β Λυκείου επιβεβαίωσαν με τον πιο δραματικό τρόπο τις αρχικές μας εκτιμήσεις. Μεγαλύτερα ποσοστά αποτυχίας και απόρριψης, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, παρουσιάζουν τα σχολεία των πιο υποβαθμισμένων περιοχών. Ιδιαίτερα στα απομονωμένα και δυσπρόσιτα σχολεία η κατάσταση είναι τραγική. Η συρρίκνωση του μαθητικού δυναμικού των λυκείων αυτών των περιοχών είναι τόσο μεγάλη, ώστε μεγάλος αριθμός λυκείων υπάρχει κίνδυνος να καταργηθούν, με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για το μορφωτικό επίπεδο στην ελληνική ύπαιθρο. Ο ελάχιστος χρόνος που είναι απαραίτητος για την κάλυψη και των άλλων αναγκών των νέων, για προσωπικές σχέσεις, για ανάπτυξη της κοινωνικότητας για επαφή με τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, το εξωσχολικό βιβλίο, έχει καταπατηθεί βάναυσα από τη "μεταρρύθμιση". Όποιος αποφασίσει να καλύψει και αυτές τις ανάγκες κατά πάσα πιθανότητα θα ταξινομηθεί στους "κακούς" και "μη ικανούς" μαθητές.

Το νέο σύστημα αξιολόγησης θεωρήθηκε από τους εμπνευστές του ως ο αποφασιστικός παράγοντας για των αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Αμέσως μετά την ψήφιση των σχετικών νόμων ξεκίνησε μια γιγαντιαία επιχείρηση για την άμεση εφαρμογή των νέων μεθόδων αξιολόγησης. Εκδόθηκαν βιβλία για κάθε μάθημα, συντάχθηκαν δειγματικές ερωτήσεις, οργανώθηκαν βάσεις δεδομένων και πραγματοποιήθηκαν ταχύρυθμα επιμορφωτικά σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς του Λυκείου. Δεν έγινε όμως κάτι ανάλογο σε ό,τι αφορά την οργάνωση και διεξαγωγή της διδασκαλίας στην τάξη. Ακόμη και η ενισχυτική διδασκαλία στο Λύκειο έγινε πρόχειρα και αναχρονιστικά, χωρίς να τηρηθούν ούτε οι προβλεπόμενες παιδαγωγικές προδιαγραφές. Έτσι οι μαθητές εγκαταλείφθηκαν ουσιαστικά αβοήθητοι στην αντιμετώπιση ενός εξεταστικού κυκεώνα για τον οποίο ούτε εκείνοι ούτε οι γονείς τους ούτε οι εκπαιδευτικοί είχαν προετοιμαστεί με επάρκεια.

Σε μια περίοδο που όλες οι χώρες της Ευρώπης επιδιώκουν να αυξήσουν το ποσοστό των μαθητών και μαθητριών που αποφοιτούν από το Λύκειο, εμείς προσπαθούμε να το μειώσουμε. Τη στιγμή που η διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας και η ηλικία αποφοίτησης από την υποχρεωτική εκπαίδευση είναι πλέον σε πολύ χαμηλό σημείο ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, αντί να κινηθούμε προς την κατεύθυνση της διεύρυνσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, εμείς ουσιαστικά αυξάνουμε την αγραμματοσύνη μεταξύ του ελληνικού πληθυσμού. Η μείωση του αριθμού των μαθητών του Λυκείου είναι σε κάθε περίπτωση στοιχείο σχολικής αποτυχίας και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται.

2. ΑΥΞΗΣΗ ΠΑΡΑΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Κυβέρνηση υποστήριξε σε όλους τους τόνους ότι με την εκπαιδευτική πολιτική της θα οδηγήσει σε συρρίκνωση τα φροντιστήρια και θα ανακουφίσει οικονομικά τη μέση ελληνική οικογένεια. Και εδώ, δυστυχώς, διαψεύστηκε. Όλα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ο κύκλος δραστηριότητας των φροντιστηρίων αυξήθηκε ανησυχητικά, διευρύνοντας έτσι το χάσμα των ευκαιριών για εκπαίδευση και μόρφωση στην ελληνική κοινωνία. Για τη μεγάλη πλειονότητα των νέων που προέρχονται από τα πιο υποβαθμισμένα κοινωνικά στρώματα της κοινωνίας μέσω του εκπαιδευτικού αποκλεισμού διαγράφεται απειλητική η προοπτική του κοινωνικού αποκλεισμού.

Εξίσου επικίνδυνη για την υπόθεση της ισότητας των ευκαιριών στη μόρφωση είναι και η τάση που επισημαίνεται τελευταία, να στρέφονται ολοένα και περισσότεροι γονείς στην ιδιωτική εκπαίδευση, συχνά καταβάλλοντας τα δίδακτρα από το υστέρημά τους, γιατί δεν έχουν εμπιστοσύνη στη δημόσια εκπαίδευση.

3. ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΩΝ Τ.Ε.Ε.

Η εναλλακτική λύση των Τεχνολογικών Επαγγελματικών Εκπαιδευτηρίων αποδείχθηκε ανεπαρκής και αναξιόπιστη. Όχι μόνο δεν έπεισαν ότι αποτελούν σύγχρονα τεχνικά επαγγελματικά εκπαιδευτήρια, αλλά ώθησαν μεγάλο αριθμό μαθητών στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια.

4. ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η έμφαση στο Λύκειο και στο σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση υποβάθμισε την τεράστια σημασία, που διαδραματίζει η προσχολική και η πρωτοβάθμια εκπαίδευση στη διαμόρφωση της μορφωτικής πορείας του παιδιού στα πρώτα του βήματα. Χωρίς σωστά οργανωμένη προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπου μπορεί να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά η σχολική αποτυχία, δεν είναι δυνατό να έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα οι παρεμβάσεις στα ανώτερα επίπεδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Παραποιώντας τη φιλοσοφία και την ουσία του ολοήμερου σχολείου στην πραγματικότητα βαφτίζει "ολοήμερα" τα σχολεία που διαθέτουν ένα τμήμα παρατεταμένης φοίτησης πέρα του σχολικού ωραρίου. Η εφαρμογή του γίνεται χωρίς τις αναγκαίες ευρύτερες αλλαγές, όπως είναι η ανανέωση του περιεχομένου σπουδών στο δημοτικό σχολείο και η κατάλληλη προετοιμασία του διδακτικού προσωπικού.

Για μας, το ολοήμερο σχολείο είναι μια ριζοσπαστική εκπαιδευτική καινοτομία, που πρέπει να βασίζεται σε νέα προγράμματα, προσαρμοσμένα στις τοπικές ιδιαιτερότητες του κοινωνικού περιβάλλοντος του σχολείου. Για να υλοποιηθεί απαιτεί, μεταξύ άλλων, την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή (κατάργηση της "διπλοβάρδιας"), επάρκεια διδακτικού και λοιπού επιστημονικού / υποστηρικτικού προσωπικού κ.λπ.

5. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει με απαράδεκτες μεθόδους αυτά τα παιδιά. Στις εφετινές προαγωγικές εξετάσεις της Β Λυκείου έδωσε σαφή δείγματα τέτοιας συμπεριφοράς. Η διαφορετικότητα ισοπεδώθηκε κάτω από τον οδοστρωτήρα των "αδιάβλητων" εξεταστικών διαδικασιών.

6. ΑΝΤΙ ΔΙΑΛΟΓΟΥ, ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ

Αν δεν αποκατασταθεί κλίμα διαλόγου και εμπιστοσύνης, δεν πρόκειται να τελεσφορήσει καμιά ουσιαστική αλλαγή στην εκπαίδευση. Όμως η Κυβέρνηση επιμένει στην πρακτική των μονομερών λύσεων και της αυταρχικής συμπεριφοράς. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να αρνείται τη συγκρότηση και λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ), που η ίδια θεσμοθέτησε.

ΔΕΚΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΜΕΣΗ ΑΠΕΜΠΛΟΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

Σύμφωνα με αυτές, το Ενιαίο Λύκειο για το οποίο αγωνιζόμαστε, πρέπει να παρέχει, ενιαία σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες, ολοκληρωμένη γενική μόρφωση, που θα τους καθιστά ενεργούς και κριτικούς πολίτες, και σύνολο επιλεγόμενων αντικειμένων, που θα ικανοποιούν τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και κλίσεις τους. Ένα τέτοιο Ενιαίο Λύκειο δεν υποτάσσεται στην εξεταστική λογική, συνδέει δημιουργικά τη θεωρία με την πράξη, περιορίζει τις άνισες ευκαιρίες για τα παιδιά της εργατικής τάξης και εμποδίζει την πρόωρη εξειδίκευση των μαθητών. Αυτό που απαιτείται είναι αλλαγή του σχολείου, όχι του εξεταστικού συστήματος.

1. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις που οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα πρέπει να καταργηθούν και να ξεκινήσει άμεσα διάλογος με όλους τους αρμόδιους φορείς και τις πολιτικές δυνάμεις για τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

2. Να διασφαλιστεί ουσιαστικά και μόνιμα η "δεύτερη ευκαιρία" για τους μαθητές της Α' Λυκείου.

3. Αμεσα να καταργηθούν οι πανελλαδικές εξετάσεις στη Β' Λυκείου και ο βαθμός τους να μην συνυπολογίζεται για την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

4. Μπορεί και πρέπει να διασφαλιστεί η ελεύθερη πρόσβαση των αποφοίτων του Λυκείου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αρκεί να διασφαλιστούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις, όπως έχει προτείνει κατ' επανάληψη ο Συνασπισμός.

5. Να τεθούν σε σωστές παιδαγωγικές βάσεις και να λειτουργήσουν με εξασφάλιση όλων των απαιτούμενων προϋποθέσεων τα προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας και υποστηρικτικής παρέμβασης. Τα προγράμματα αυτά να συνοδεύονται από μέτρα κοινωνικής και ψυχολογικής υποστήριξης.

6. Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για ομαλή και απρόσκοπτη έναρξη των μαθημάτων το Σεπτέμβρη. Να λυθεί το πρόβλημα της υλικοτεχνικής υποδομής των σχολείων. Το σύστημα της "διπλοβάρδιας" πρέπει πλέον να καταργηθεί.

7. Να οργανωθεί και να λειτουργήσει σωστά από το προσεχές σχολικό έτος η Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, στο πλαίσιο της Δημόσιας Εκπαίδευσης, με σύγχρονα προγράμματα σπουδών και μέσα. Παράλληλα, να ξεκινήσει διάλογος για τη συνολική μεταρρύθμιση του θεσμού.

8. Να ληφθούν όλα τα απαιτούμενα μέτρα, ώστε τα "ολοήμερα" νηπιαγωγεία και δημοτικά να αποκτήσουν υπόσταση και ουσιαστική λειτουργία. Να εκπονηθεί ταχύρρυθμο πρόγραμμα για τη γενίκευση του θεσμού στην επόμενη τριετία.

9. Να διασφαλιστεί η ομαλή ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες στην εκπαίδευση με κατάλληλα για κάθε περίπτωση προγράμματα, που σέβονται τις ιδιαιτερότητές τους και τις υπηρετούν σωστά. Να ψηφιστεί άμεσα σύγχρονη νομοθεσία με συμμετοχή των αρμόδιων φορέων και ουσιαστικό διάλογο.

10. Να ξεκινήσει από την επόμενη σχολική χρονιά ένα πρόγραμμα ουσιαστικής αναβάθμισης των εκπαιδευτικών, που θα περιλαμβάνει τόσο την ουσιαστική επιμόρφωσή τους με προγράμματα μακράς διάρκειας, όσο και την οικονομική ανακούφιση και την κοινωνική τους αναβάθμιση

To Γραφείο Τύπου