1. Εισαγωγή
Η κυβέρνηση έφερε για ψήφιση στη Βουλή ένα ΝΣ που είχε εξαγγείλει από καιρό, για την προσαρμογή στη νέα ΚΑΠ. Παρ� ότι η Εισηγητική Έκθεση του ΝΣ ομολογεί ανοικτά τα αδιέξοδα και την παρακμή της ελληνικής γεωργίας, ωστόσο ως κύρια αιτία αναφέρεται μόνο η πολύχρονη διακυβέρνηση της χώρας από το ΠΑΣΟΚ.! Ασφαλώς και οι ευθύνες του ΠΑΣΟΚ είναι τεράστιες, ωστόσο η αποσιώπηση των ευθυνών της κυβέρνησης, των επιλογών της ΚΑΠ, η προώθηση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στον αγροτικό τομέα, η εξυπηρέτηση των συμφερόντων του εμπορικού και βιομηχανικού κεφαλαίου και η διαιώνιση των πελατειακών σχέσεων του δικομματισμού (ιδιαίτερα στο συνεταιριστικό κίνημα), όλα αυτά αποτελούν βασικές αιτίες των προβλημάτων και προσδιορίζουν τους υπεύθυνους. Η προσπάθεια της κυβέρνησης, να εμφανίσει ως πετυχημένη την ως τώρα πολιτική της, τι στιγμή που οι κατευθύνσεις της παραμένουν ίδιες με του ΠΑΣΟΚ, δείχνουν τα αδιέξοδα της. Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις των ροδακινοπαραγωγών και τοματοπαραγωγών, όπως πριν λίγους μήνες των βαμβακοπαραγωγών, ελαιοπαραγωγών, κά, δείχνουν ότι το αγροτικό πρόβλημα, παίρνει όλο και ευρύτερες διαστάσεις.
2. Εφαρμογή της νέας ΚΑΠ και κυβερνητική πολιτική
Ανεξάρτητα από τις ποικίλες ρυθμίσεις του ΝΣ, ο πυρήνας του συνδέεται με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ από 1.1.2006. Ο ΣΥΝ έχοντας έγκαιρα αξιολογήσει τις επιλογές της, έχει ταχθεί κατά της «φιλοσοφίας» που τη διέπει και ειδικότερα κατά της «αποδέσμευσης» (των επιδοτήσεων από την παραγωγή), της «πολλαπλής συμμόρφωσης» (αυστηρά κριτήρια στήριξης) και «διαφοροποίησης» (περικοπές επιδοτήσεων) που πλήττουν τα κυριότερα αγροτικά προϊόντα και τους μικρομεσαίους παραγωγούς. Με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ, η παραγωγή κυρίως των μεσογειακών προϊόντων περιορίζεται (βαμβάκι, καπνός, λάδι, κλπ), οι δαπάνες στήριξης περικόπτονται (άμεσα, είτε με παρακρατήματα) και το αγροτικό εισόδημα της μεγάλης πλειοψηφίας των παραγωγών μειώνεται. Η χορήγηση ετήσιας εισοδηματικής ενίσχυσης (ως 5.000 ευρώ) σε μικρομεσαίους αγρότες, αποτελεί πρακτικά επίδομα πρόωρης συνταξιοδότησης για τους μεγάλης ηλικίας αγρότες, χωρίς ωστόσο προοπτική για τους νέους της υπαίθρου. Όσον αφορά το μεγάλο θέμα της υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων, ανοίγει την πόρτα στα «μεταλλαγμένα», σε βέρος της συμβατικής και βιολογικής γεωργίας, των καταναλωτών, της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος. Ακόμα και το «κλείδωμα» των αγροτικών επιδοτήσεων (στο όνομα των οποίων έγινε η «ολική αποδέσμευση») δεν είναι εξασφαλισμένο, δεδομένου ότι η παραγωγή μοιραία θα οδηγήσει σε νέα περικοπή επιδοτήσεων, μετά την επανεξέταση της ΚΑΠ το 2009. Έτσι βασικός μοχλός ρύθμισης της αγροτικής δραστηριότητας γίνεται η αγορά, που αποτελεί ταυτόχρονα και το μεγάλο εμπόδιο ανάκαμψης του αγροτικού τομέα. Η κυβέρνηση δέσμια των νεοφιλελεύθερων δογμάτων της, αρνείται την επεξεργασία ενός συνεκτικού προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης, με «οριζόντιες» και «κάθετες» δράσης, που θα διευκολύνει την ενεργητική προσαρμογή της ελληνικής γεωργίας στα νέα τεχνολογικά δεδομένα, παραγωγικά πρότυπα και τις διεθνείς εξελίξεις.
3. Τοπικά κέντρα Αγροτικής Ανάπτυξης. Προσδοκίες και προβλήματα.
Ειδικότερα με το νέο ΝΣ, προβλέπεται η ίδρυση «Τοπικών Κέντρων Αγροτικής Ανάπτυξης» (Τ.Κ.Α.Α.), τουλάχιστον ένα σε κάθε νομό, τα οποία θα παρέχουν πολύμορφη συμβουλευτική στήριξη στους αγρότες (νομικό πλαίσιο, αναπτυξιακά προγράμματα, νέες καλλιέργειες ή εκτροφές, εισαγωγή νέων τεχνολογικών, ποιότητα εδάφους, συμβουλές οικονομικοτεχνικού χαρακτήρα, θέματα ποιότητας, διάθεσης παραγωγής, διατήρησης και βελτίωσης φυσικών πόρων, κά). Η δημιουργία των «Κέντρων», είναι κατ� αρχήν θετικό μέτρο. Ωστόσο υπάρχουν ανοιχτά ερωτηματικά στη λειτουργία, στελέχωση και σύνδεση με το γενικότερο πλαίσιο προσφοράς συμβουλευτικών υπηρεσιών, που δημιουργούν έντονο σκεπτικισμό. Πριν μερικές δεκαετίες, η παροχή τέτοιων συμβουλών γινόταν από τις κατά τόπους υπηρεσίες του υπουργείου Γεωργίας με θετική εμπειρία στο έργο τους. Ωστόσο με τη λεγόμενη «αποκέντρωση» του ΠΑΣΟΚ, οι υπηρεσίες αυτές διαλύθηκαν (μεταβίβαση μέρους αρμοδιοτήτων στις Νομαρχίες), με αποτέλεσμα να απονεκρωθεί σχεδόν όλο το σύστημα συμβουλευτικής στήριξης. Με το νέο ΝΣ, αντί να υπάρξει κάθετη ανασυγκρότηση του υπουργείου και μετατροπή του σε πραγματικό «στραγηγείο» αγροτικής ανάπτυξης και παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών (αξιοποιώντας και τη θετική εμπειρία), ιδρύονται τα Τ.Κ.Α.Α., με τρόπο που δεν διασφαλίζεται η εκπλήρωση του έργου τους.
Συγκεκριμένα το όλο σύστημα «συμβουλών», κατακερματίζεται και διαμορφώνεται ένα θεσμικό «αλαλούμ», που αναπόφευκτα καταλήγει σε αναποτελεσματική στήριξη των μικρομεσαίων αγροτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκτός από τα Τ.Κ.Α.Α., δημιουργείται παράλληλα και ο θεσμός των «διαπιστευμένων αγροτικών συμβούλων» από ιδιώτες γεωτεχνικούς (πέρα από τα 5.000 ιδιωτικά γεωτεχνικά καταστήματα πώλησης γεωργικών φαρμάκων και εφοδίων που παρέχουν γεωτεχνικές συμβουλές), με έργο τις συμβουλές στην εφαρμογή προγραμμάτων βιολογικής γεωργίας και υποβοήθησης του έργου του Υπ.Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στην εφαρμογή προγραμμάτων αναδιάρθρωσης καλλιεργειών, κατάρτισης και τεχνικής στήριξης των αγροτών, κά. Ταυτόχρονα διατηρούνται οι «Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης και Κτηνιατρικής» σε επίπεδο Νομαρχιών, που παρέχουν (μεταξύ άλλων) και συμβουλευτική στήριξη στους αγρότες. Τέλος σε ΝΣ που έχει κατατεθεί στη Βουλή για δημιουργία σώματος «Αγροφυλακής», μεταξύ των αρμοδιοτήτων των αγροφυλάκων περιλαμβάνεται η «ενημέρωση των αγροτών στην τήρηση των σωστών γεωργικών πρακτικών, των προδιαγραφών βιολογικής γεωργίας», κά. Το όλο ζήτημα περιπλέκεται «έτι περισσότερον», με την ανάθεση του «Συστήματος Παροχής Συμβουλών», προς αγροτικές εκμεταλλεύσεις» (σε σχέση με τη διαχείριση και εφαρμογή των ορθών γεωργικών πρακτικών που απορρέουν από την «πολλαπλή συμμόρφωση» της νέας ΚΑΠ), σε όλο το φάσμα των παραπάνω μηχανισμών (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα). Το αποτέλεσμα είναι μια πολυπλοκότητα, πολυκερματισμός, γραφειοκρατική καταπόνηση του αγρότη, με αμφίβολο αποτέλεσμα στήριξης.
Ωστόσο τα προβλήματα δεν σταματούν εδώ. Υπάρχουν μεγάλες ασάφειες στη συγκρότηση και στελέχωση των υπό ίδρυση «Τ.Κ.Α.Α.». Με βάση το ΝΣ, η στελέχωση θα γίνει με 650 άτομα, αρχικά με αποσπάσεις από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και από Νομαρχίες, ενώ σ� αυτούς θα προστεθούν και άλλα 65 άτομα από μετατάξεις. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει πλεονάζον προσωπικό στις αντίστοιχες υπηρεσίες, πότε θα δημιουργηθούν τα «Κέντρα», πότε θα γίνουν οι προσλήψεις, με ποια κριτήρια (�μήπως ανοίγουν παράθυρα για «γαλάζια παιδιά»;), ποια η κατάρτιση τους για να ανταποκριθούν στο έργο τους, κά. Είναι προφανές ότι εκτός από τις τριβές που θα προκύψουν με τις Νομαρχίες, οι αντικειμενικές δυσκολίες λειτουργίας των «Τ.Κ.Α.Α.», θα σπρώχνουν μοιραία τους αγρότες σε ιδιώτες συμβούλους, με εξαίρεση βέβαια τους μικρομεσαίους, που δεν θα μπορούν να σηκώσουν το αντίστοιχο βάρος. 'Αρα ο τελικός στόχος παραμένει χλωμός. Στην ουσία αυτό που φαίνεται να ενδιαφέρει την κυβέρνηση, είναι η επιτάχυνση της μείωσης του αγροτικού πληθυσμού και η συγκέντρωση της γης και της παραγωγής σε μεγάλες εκμεταλλεύσεις, που θα λειτουργούν στενά «ανταγωνιστικά»αγνοώντας τις κοινωνικές παραμέτρους με βάση τους κανόνες της ΚΑΠ. Όσο για τους μικρομεσαίους αγρότες � επιφυλάσσει ασπιρίνες για πονοκέφαλο! Αξίζει να σημειωθεί ότι στο σύστημα παροχής συμβουλών για την εφαρμογή της «πολλαπλής συμμόρφωσης», προτεραιότητα ένταξης έχουν οι μεγάλοι παραγωγοί (με επιδοτήσεις άνω των 15.000 ευρώ το χρόνο), ενώ μένουν εκτός, πέρα από τους μικρούς παραγωγούς και οι μεσαίοι (με επιδοτήσεις 5.000-15.000 ευρώ το χρόνο), παρ� ότι υφίστανται περικοπές των επιδοτήσεων στα πλαίσια του συστήματος «διαφοροποίησης» όπως και οι μεγάλοι. Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι το όλο σύστημα συμβουλευτικής στήριξης, δεν αποτελεί αποτελεσματικό εργαλείο στήριξης των μικροπαραγωγών για αντιμετώπιση των δυσκολιών της ΚΑΠ. Γι� αυτό θεωρούμε αναγκαία την επανεξέταση του, αξιοποιώντας παράλληλα τις όποιες θετικές εμπειρίες του παρελθόντος, και πάνω απ� όλα ζητώντας τη γνώμη των άμεσα ενδιαφερομένων, των παραγωγών.
'Αλλες αγροτικές ρυθμίσεις του ΝΣ
Με το νέο ΝΣ, γίνονται και διάφορες άλλες ρυθμίσεις, τις οποίες η κυβέρνηση προβάλλει ως απόδειξη της «φιλοαγροτικής» της πολιτικής. Ορισμένες ίσως επαναλάβει ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στη Δ.Ε.Θ. Πρόκειται για μικρο-κίνητρα προς νέους αγρότες (άτοκα δάνεια σε ορεινές περιοχές και επιδότηση επιτοκίου κατά 70% στις υπόλοιπες), μείωση της αμοιβής μηχανικών για μελέτη και επίβλεψη αγροτικών κατασκευών, ευνοϊκές ρυθμίσεις στην ασφάλιση ζωϊκού κεφαλαίου προς κτηνοτρόφους ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, μείωση δαπάνης συμμετοχής αγροτών σε προγράμματα εκπαίδευσης, σύσταση ειδικής υπηρεσίας ελέγχου εισαγωγών αγροτικών προϊόντων, δημιουργία μητρώου αγροτικών μελετών, κίνητρα συγχώνευσης αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων, ρυθμίσεις θεμάτων αναδασμού και φορέων εποπτείας του υπ.Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΘΙΑΓΕ, ΟΠΕΚΕΠΕ, ΕΛΓΑ, ΔΗΜΗΤΡΑ, ΟΠΕΓΕΠ, ΕΛΟΓ, ΟΕΒ, ΕΟΕΕ, κά). Πρόκειται για μέτρα που από πλευράς οικονομικής δαπάνης, αποτελούν στα πλαίσια των μεγεθών του κρατικού προϋπολογισμού � μικροέξοδα. Συγκεκριμένα με βάση τα στοιχεία της Εισηγητικής Έκθεσης, η συνολική επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού από τις ρυθμίσεις του ΝΣ, υπολογίζεται στα 30 εκατ.ευρώ και από αυτά μόνο 19 εκατ. συνδέονται άμεσα με τους αγρότες, από τα οποία 10,5 εκατ. αφορούν δαπάνες ίδρυσης των «Τοπικών Κέντρων Αγροτικής Ανάπτυξης». Ωστόσο αξίζει να επισημάνουμε ότι σε πολλούς από τους φορείς εποπτείας του υπουργείου Γεωργίας, αυξάνεται ο αριθμός των μελών του Δ.Σ. χωρίς προφανή λόγο, με αντίστοιχη καταβολή αποζημιώσεων από 4.300-6.000 ευρώ το χρόνο.
Συνολικά το συγκεκριμένο ΝΣ ανεξάρτητα από δευτερεύουσες θετικές διατάξεις, δε δίνει απάντηση στα κρίσιμα προβλήματα του αγροτικού τομέα (ποια παραγωγή, σε τι κόστος, ποιες τιμές διάθεσης, μέτρα τυποποίησης, διακίνησης και εμπορίας, διασφάλιση εισοδήματος παραγωγών, κά). Υπό αυτές τις συνθήκες ο θόρυβος της κυβέρνησης, για στήριξη των αγροτών και δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών εν όψει της νέας ΚΑΠ, αποτελεί εμπαιγμό. Βέβαια εναλλακτική πολιτική υπάρχει. Ωστόσο απαιτούνται διαφορετικοί πολιτικοί και κοινωνικοί συσχετισμοί. Και επ' αυτού οι αγρότες, όπως και άλλα λαϊκά στρώματα, δεν έχουν πει ακόμα τον τελευταίο τους λόγο.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS