Εισαγωγή
Τις τελευταίες μέρες, δύο σημαντικά γεγονότα έβαλαν τη σφραγίδα τους στο μέτωπο των «μεταλλαγμένων». Η τυχαία ανακάλυψη της χρήσης επιμολυσμένων σπόρων καλαμποκιού (393 σακιά ποικιλίας Ribera), σε καλλιέργειες της Δράμας, Καβάλας, Ξάνθης, κά, καθώς και η απόφαση της ΕΕ να χορηγήσει άδεια στο μεταλλαγμένο καλαμπόκι Bt-11 της ελβετικής εταιρίας Sygenta, δείχνουν ότι το ζήτημα έχει μπει σε μια νέα φάση. Οι ανησυχίες και τα ερωτηματικά πολλών κοινωνικών οργανώσεων και εκατομμυρίων πολιτών στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, εντείνονται, εν όψει της πλήρους απελευθέρωσης και τις συνέπειες που θα προκαλέσουν στην ανθρώπινη υγεία, την αγροτική παραγωγή και το περιβάλλον. Θα αναφερθούμε σε ορισμένα από αυτά τα ερωτήματα, στις μορφές πάλης που αναπτύσσονται ενάντιά τους.
1. Τι είναι τα «μεταλλαγμένα»; Πρόκειται για «γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα», που κατά την παραγωγή τους έχουν χρησιμοποιηθεί «γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί» (Γ.Τ.Ο. ή G.M.O.). Στην ουσία πρόκειται για εμφύτευση σε γενετικό υλικό φυτών ή ζώων, γονιδίων από άλλα φυτά ή ζώα, για την παραγωγή προϊόντων και ζωοτροφών, δηλαδή δεν πρόκειται για απλή μετάλλαξη (διασταύρωση ή βελτίωσης ποικιλίας ή ράτσας), αλλά για νέες μορφές ζωής αποτέλεσμα της βιοτεχνολογίας και της γενετικής μηχανικής. ʼλλο πράγμα είναι η χρησιμοποίηση Γ.Τ.Ο στο εργαστήριο υπό ελεγχόμενες συνθήκες (π.χ. για παραγωγή φαρμάκων ή εμβολίων) και άλλο η χρησιμοποίηση ΓΤΟ για την παραγωγή προϊόντων σε ανοιχτούς αγρούς. Όταν οι Γ.Τ.Ο. απελευθερωθούν στο περιβάλλον, αρχίζουν να αναπαράγονται και να περνούν σε άλλα φυτά «επιμολύνοντας», χωρίς να είναι αντιστρέψιμη η συγκεκριμένη διαδικασία. Στην ουσία τα «μεταλλαγμένα» αποτελούν μια πρόκληση στη φύση, με απροσδιόριστες ακόμα αλλά οπωσδήποτε αρνητικές συνέπειες, στον άνθρωπο και στο περιβάλλον
2. Ποιοι προωθούν τα «μεταλλαγμένα»; Τα προωθούν πολυεθνικές εταιρείες, κυρίως αμερικάνικες (Mosando, Aventis, Du Pont, Zeneca), όπως και ευρωπαϊκές (Sygenta, Bayer, κά) και άλλων χωρών, που παράγουν «γενετικά τροποποιημένο» πολλαπλασιαστικό υλικό, το οποίο κατοχυρώνουν με «πατέντες» και το διαθέτουν σε παραγωγούς με συμβόλαια, επιδιώκοντας το μέγιστο κέρδος. Οι πιο πάνω πολυεθνικές έχουν τη στήριξη του ΠΟΕ, καθώς και ορισμένων κυβερνήσεων, πρώτα απ� όλα των ΗΠΑ, που πιέζουν προς κάθε κατεύθυνση για πλήρη άρση των εμποδίων στην παραγωγή και εμπορία τους. Με τον έλεγχο του «γενετικού υλικού», πολυεθνικές και μεγάλες χώρες, αποκτούν «στρατηγικό πλεονέκτημα» και θέτουν υπό ιδιόμορφη ομηρία, χώρες, λαούς, παραγωγούς και καταναλωτές.
3. Πώς δικαιολογούν τα μεταλλαγμένα; Δύο είναι τα βασικά επιχειρήματα. Η «αντιμετώπιση» της πείνας στον πλανήτη και η «ανταγωνιστικότητα» (μικρότερο κόστος). Ωστόσο αιτία της πείνας δεν είναι τα λίγα τρόφιμα, αλλά η άνιση κατανομή τους. Με τα «μεταλλαγμένα» τα φαινόμενα πείνας θα ενταθούν, όπως έγινε και με τη λεγόμενη «πράσινη επανάσταση» (χρήση αγροχημικών), διότι τα οφέλη πήγαν κυρίως στους μεγάλους παραγωγούς και σε πολυεθνικές αγρο-εφοδίων και γενετικού υλικού. Όσον αφορά την «ανταγωνιστικότητα», όχι μόνο δεν έχει γενική ισχύ, αλλά και όταν ισχύει, η πείρα των «αγροχημικών» έδειξε, ότι οδηγεί σε «τρελές αγελάδες» και κοτόπουλα με «διοξίνες», πέρα από τη μόλυνση του περιβάλλοντος. Κατά συνέπεια αυτό που προέχει, είναι η «κοινωνική ανταγωνιστικότητα» (ανθρώπινη υγεία και περιβάλλον) και η όχι στενά «οικονομική» (μέγιστο κέρδος). Στην περίπτωση των «μεταλλαγμένων», τα πιο πάνω προβλήματα εντείνονται, παρά αντιμετωπίζονται.
Ωστόσο εκ μέρους της Κομισιόν, προβάλλονται δύο ακόμα ειδικά επιχειρήματα. Η δυνατότητα «συνύπαρξης» μεταλλαγμένων με συμβατικές και βιολογικές καλλιέργειες, καθώς και η εφαρμογή της «ιχνηλασιμότητας» και «σήμανσης» των προϊόντων. Ωστόσο η δυνατότητα «συνύπαρξης» είναι πρακτικά αδύνατη, διότι σε ανοιχτούς αγρούς η επιμόλυνση είναι αναπόφευκτη με τη μεταφορά γύρης από τον αέρα, έντομα, πουλιά κλπ. Ας μην παραβλέψουμε το γεγονός ότι, οι «μεταλλαγμένοι» σπόροι καλαμποκιού στη Δράμα, Ξάνθη, κλπ, δεν ήταν «γενετικά τροποποιημένοι» αλλά αποτέλεσμα της μόλυνσής τους από Γ.Τ.Ο.. ʼρα η θεωρία περί «συνύπαρξης» είναι ανεδαφική. Όσον αφορά το πλαίσιο της «ιχνηλασιμότητας» και «σήμανσης» (κανονισμοί 1829/03, 1830/03, 1831/03), παρουσιάζει μεγάλα κενά. Παρ� ότι έχει θετικά στοιχεία (σε σχέση με την απαίτηση των πολυεθνικών να μην υπάρχει κανένας έλεγχος), ωστόσο έχει προβλήματα δεδομένου ότι αποδέχεται 0,9% ποσοστό επιμόλυνσης (ύπαρξης Γ.Τ.Ο.), ενώ εξαιρεί από τη «σήμανση» τα προϊόντα ζωικής προέλευσης (κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά, κά). Επίσης αφήνει ανοιχτό το θέμα των αποτελεσματικών μηχανισμών «ιχνηλασιμότητας» και «σήμανσης», καθώς και τον έλεγχο εφαρμογής τους, όπως επίσης και την επιβολή ποινικών και διοικητικών κυρώσεων στους παραβάτες. Με λίγα λόγια πρόκειται για ένα θεσμικό πλαίσιο «σουρωτήρι». Ο καταναλωτής στην καλύτερη περίπτωση προειδοποιείται παρά προστατεύεται. Η απάντηση βέβαια δεν είναι η κατάργηση αλλά η ριζική αναμόρφωσή του.
4. Ποιοι αντιδρούν στα μεταλλαγμένα και γιατί; Η συντριπτική πλειοψηφία των παραγωγών (συμβατικής και βιολογικής γεωργίας), όπως και η μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών, δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από τα «μεταλλαγμένα». Επίσης τίποτα δεν έχουν να κερδίσουν οι χώρες και οι λαοί που δεν δέχονται τα μεταλλαγμένα. Αρνητική στάση κρατούν επίσης, όλοι σχεδόν οι επιστημονικοί, περιβαλλοντικοί, συνδικαλιστικοί, αγροτικοί κλπ, φορείς και οργανώσεις. Η βαθύτερη αντίθεσή τους συμπυκνώνεται στην έντονη ανησυχία για το ανοιχτό «πείραμα» στη φύση και τις απροσδιόριστες αλλά αρνητικές συνέπειες που θα έχουν στον άνθρωπο και στη βιοποικιλότητα. Προκύπτει επίσης τεράστιο θέμα «βιοηθικής», τι στιγμή που «ορισμένοι ελάχιστοι» θέτουν σε κίνδυνο τη «ζωή των πολλών» και γενικότερα τη ζωή στον πλανήτη.
5. Με ποιο διεκδικητικό πλαίσιο; Εδώ χρειάζεται να αξιοποιήσουμε όλες τις εμπειρίες των «αμυντικών» και «επιθετικών» προτάσεων, των «απλών» και «σύνθετων» μορφών πάλης. Στις «αμυντικές» περιλαμβάνονται μέτρα όπως «μποϋκοτάζ» (μη αγορά) μεταλλαγμένων, διαμαρτυρίες έξω από βιομηχανίες και καταστήματα που τα προωθούν, κυκλοφορία καταλόγου «μεταλλαγμένων» για πληροφόρηση των καταναλωτών, έλεγχος εφαρμογής «ιχνηλασιμότητας» και «σήμανσης», προτίμηση ως βάση διατροφής παραδοσιακά και βιολογικά προϊόντα, προσοχή στα προϊόντα από σόγια, καλαμπόκι και τα παράγωγά τους (σογιέλαιο, αραβοσιτέλαιο, λεκιθίνη), κά. Όσον αφορά τις «επιθετικές» προτάσεις, κρίσιμο ρόλο παίζει η απαίτηση από την ελληνική κυβέρνηση να κηρύξει τη χώρα «ελεύθερη ζώνη» από μεταλλαγμένα, στο όνομα της αρχής της προφύλαξης, που παρέχει το «Πρωτόκολλο της Καρθαγένης» για τη Βιοασφάλεια. Επίσης, η απαίτηση για ριζική αλλαγή της κοινοτικής νομοθεσίας, με καθιέρωση μηδενικού συντελεστή επιμόλυνσης από Γ.Τ.Ο., δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών ιχνηλασιμότητας και σήμανσης σε όλα τα τρόφιμα φυτικής και ζωικής προέλευσης , εφαρμογή της «οικονομικής ευθύνης» για κάθε βλάβη που προκληθεί στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον, καθιέρωση αυστηρών προστίμων και ποινών, σε όσους παράγουν, εισάγουν ή εμπορεύονται μεταλλαγμένα, διασφάλιση του δικαιώματος των παραγωγών να έχουν το δικό τους καθαρό πολλαπλασιαστικό υλικό, έλεγχος στην παραγωγή και εμπορία γενετικού υλικού από τις πολυεθνικές, κά. Τέλος χρειάζεται η προώθηση ενός εναλλακτικού μοντέλου γεωργίας, που θα στηρίζει τους αγρότες, ιδιαίτερα τους μικρομεσαίους, στην παραγωγή υγιεινών προϊόντων (τοπικών-παραδοσιακών, βιολογικών, «ονομασίας προέλευσης» και «ολοκληρωμένης διαχείρισης»).
6. Ανάπτυξη κινηματικής δράσης. Τέλος, κρίσιμη προϋπόθεση για την προώθηση των παραπάνω, είναι η ανάπτυξη ενός κινήματος αντίστασης και η κοινή δράση όλων των κοινωνικών και πολιτικών οργανώσεων που τάσσονται κατά των μεταλλαγμένων. Η πρωτοβουλία περίπου 200 κοινωνικών οργανώσεων πριν ένα μήνα να συγκροτήσουν «Πανελλαδικό Δίκτυο Φορέων κατά των Μεταλλαγμένων», αποτελεί σημαντικό σταθμό στην ανάπτυξη ενός ρωμαλέου κινήματος αντίστασης. Οι επερχόμενες ευρωεκλογές είναι μια ευκαιρία για προβολή της απαίτησης να κηρυχθεί η Ελλάδα «ελεύθερη ζώνη από μεταλλαγμένα» και να προωθηθεί η κοινή δράση όλων των δυνάμεων που τάσσονται ενάντια τους, σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Επίσης είναι μια ευκαιρία τα πολιτικά κόμματα να ξεκαθαρίσουν τη θέση τους, ιδιαίτερα η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ (δεδομένου ότι ΣΥΝ και ΚΚΕ έχουν ταχθεί κατά), τα οποία κατά καιρούς έχουν κρατήσει αντιφατική στάση. Το μεν ΠΑΣΟΚ δια της πρώην Επιτρόπου κας.Διαμαντοπούλου έχει υποστηρίξει το άνοιγμα της αγοράς, ενώ άλλα στελέχη έχουν ταχθεί κατά, η δε κυβέρνηση της ΝΔ, δια του υπουργού Γεωργίας κ.Τσιτουρίδη έχει ταχθεί κατά, ωστόσο δεν αξιοποιεί το «Πρωτόκολλο Καρθαγένης» για θωράκιση της χώρας από τα μεταλλαγμένα. Ωστόσο το μέλλον του ανθρώπου και της ζωής του πλανήτη δε βρίσκεται στα μεταλλαγμένα, αλλά στα υγιεινά και ασφαλή τρόφιμα. Αργά ή γρήγορα οι παραγωγοί και οι καταναλωτές θα το επιβάλλουν.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS