Μ.Α., Υστερόγραφο
Σκέψεις για το κόμμα
1. Άλλον σύντροφο υποστηρίζει για πρόεδρο ο καθένας από τους υπογράφοντες, υπέρ άλλης τάσης τάσσεται. Ακριβώς γιʼ αυτόν τον λόγο, όμως, αποφασίσαμε να καταγράψουμε μαζί κάποιες σκέψεις για το κόμμα. Αρχίζουμε με κάποια γενικότερα ζητήματα.
2. Εφέτος κλείνουν σαράντα χρόνια από την διάσπαση του ΚΚΕ, το 1968. Η μία πλευρά της διάσπασης, ήταν οι κομμουνιστές της ανανέωσης, όπως τους λέγαμε, η ριζοσπαστική ανανεωτική αριστερά, όπως φαίνεται να προτιμάμε να λέμε τώρα. Η πλευρά τούτη, η δική μας, όχι μόνο επιβίωσε πολιτικά, άντεξε, αλλά καθώς φαίνεται παρουσιάζει πρωτόγνωρη ακμή. Δεν εννοούμε την άνοδο στις δημοσκοπήσεις, έχει άλλωστε ασκηθεί κάμποση κριτική από επιστήμονες της αριστεράς στον τρόπο αυτό χειραγώγησης των ανθρώπων (βλ. τις δουλειές των μαθητών του Πιέρ Μπουρντιέ) –εννοούμε την άνοδο στην εκτίμηση των πολιτών, που την βλέπουμε καθημερινά, στους ανθρώπους που μας πλησιάζουν. Είτε αυτή αποδειχθεί μόνιμη είτε όχι, έχει κιόλας κατορθώσει να δώσει ελπίδα: στον κόσμο της Αριστεράς, στις κοινωνικές τάξεις που μας ενδιαφέρει να εκφράσουμε. Και να δείξει ότι υπάρχουν προοπτικές. Σοβαρές προοπτικές για την αλλαγή του υπάρχοντος.
3. Ιδού λοιπόν ένας πρώτος κοινός τόπος: αποκλείεται το εγχείρημα της ανανέωσης του κομμουνιστικού κινήματος, μετά το 1968, να μην ήταν παρά μια παραξενιά της ιστορίας, στην ηλιόλουστη χώρα μας. Ανοίγεται ίσως μπροστά μας, με την βοήθεια των συντρόφων που συναντήθηκαν μαζί μας στην πορεία, μέχρι τώρα, με τον ΣΥΡΙΖΑ, ο δρόμος για την πολιτική ηγεμονία.
4. Ας μας επιτραπεί να το πούμε κάπως τηλεγραφικά. Πολιτική ηγεμονία, όπως εμείς χρησιμοποιούμε την λέξη, σημαίνει δύο πράγματα: αφʼ ενός να καθορίζεις την θεματική, τα προβλήματα, δείχνοντας λ.χ. ότι το πρόβλημα είναι αν η παιδεία θα μείνει δημόσιο αγαθό, και όχι αν θα «βελτιωθούν» μέσα από τον μεταξύ τους ανταγωνισμό τα πανεπιστήμια. Πολιτική ηγεμονία είναι αφʼ ετέρου να ξαναδίνεις περηφάνεια σε έναν λαό ταπεινωμένο, ηθικό σε ένα λαό που του έχει πέσει το ηθικό, προοπτική σε έναν λαό που νομίζει πως δεν υπάρχει ελπίδα. Δεν την έχουμε ακόμα κατακτήσει, μένει αγώνας πολύς. Και η πολιτική ηγεμονία είναι αναγκαία, γιατί διαφορετικά ακόμα και την κυβέρνηση να πάρεις δεν θα κατακτήσεις την εξουσία.
5.Ξεκινούμε με την προκείμενη ότι ο Συνασπισμός της Αριστεράς παραμένει αριστερό κόμμα: υπέρ της ισότητας, κατά της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής. Δεν είναι ούτε καπιταλιστική επιχείρηση, ούτε ποδοσφαιρικό σωματείο. Ο στόχος είναι δηλαδή η αμείλικτη κριτική στο υπάρχον, που έλεγε ο Κ.Μ. Κριτική έμπρακτη. Αλλά κριτική: όχι απλά τυφλή πράξη και επιβίωση μιας συνομάδωσης ανθρώπων. Η διαφορά ανάμεσα στην εξέγερση δέκα χουλιγκάνων και στην επανάσταση, ή στην αριστερή πολιτική πράξη , είναι ακριβώς ότι η αριστερή πράξη είναι επενδεδυμένη με λόγο. Που παραπέμπει στην κριτική του καπιταλισμού και επιδιώκει να διαφωτίσει. Με λόγο στρατηγικό και τακτικό: που συναρθρώνει μέσα και σκοπούς και επιδιώκει να ανατρέψει τον καπιταλισμό. Όλα τούτα δεν γίνονται βέβαια από τη μια μέρα στην άλλη.
Η αριστερά, στον βαθμό που αποσκοπεί στην αλλαγή του υπάρχοντος - διαφορετικά απλώς δεν θα είναι αριστερά - δεν γίνεται χωρίς αναλύσεις, κείμενα στρατηγικής και τακτικής, συζητήσεις. Ο κυριότερος φόβος που έχουμε όλοι μας, μήπως ξεπέσουμε στην απλή διαχείριση του υπάρχοντος, δεν αποσοβείται από την καλή μας πρόθεση, δεν ήταν και ποτέ ζήτημα καλών προθέσεων ο σοσιαλισμός - αλλά από το πόσο οξυδερκείς θα σταθούμε, στις προκλήσεις που μέλλονται ναʼ ρθούν, πόσο θα τις κατανοούμε.
Δεν ήταν φέρʼ ειπείν ζήτημα κάποιας προδοσίας ή ασυνέπειας, η κρίση της σοσιαλδημοκρατίας: δεν στάθηκαν ανήθικοι οι σοσιαλδημοκράτες, απλώς δεν στάθηκαν τόσο έξυπνοι, θα λέγαμε - το πρόβλημα ήταν ότι λογάριασαν λάθος, και τελικά δεν άλλαξαν κάποιους συσχετισμούς δυνάμεων, ενώ θα έπρεπε να το έχουν κάνει.
Τα ίδια θα υποστηρίζαμε και για το δογματικό ΚΚΕ. Δεν είναι κακά τα κείμενα του Στάλιν, που κατά καιρούς δημοσιεύει ο Ριζοσπάστης, ούτε οι ίδιοι κάτι αδιόρθωτοι δογματικοί. Ίσως να νομίζουν πως είναι ηρωικοί, και πως φυλάγουν Θερμοπύλες, σε αντίθεση με εμάς τους «συμβιβασμένους» και «αναξιόπιστους» (ιδού η ηθικολογία). Άλλωστε, λ.χ. τον σταλινικό ορισμό για το έθνος χρησιμοποιεί και ο Σβορώνος, στο κείμενό του για το ελληνικό έθνος, και εκεί δεν έχουμε πρόβλημα, όσοι από εμάς τουλάχιστον δεν συντασσόμαστε κατʼ ανάγκην με την νέα, μετανεωτερική λεγόμενη, ιστοριογραφία και τις απόψεις της. Όχι: το πρόβλημα με τα κείμενα του Στάλιν, που κατά καιρούς δημοσιεύει ο Ριζοσπάστης, είναι ότι δεν αρκούν αυτά τα κείμενα, και μόνο, για να προχωρήσει η αριστερά.
Παράδειγμα για το ότι κάποια κείμενα δεν αρκούν: η αποασυλοποίηση (και δεν εννοούμε ότι το σημερινό ΚΚΕ είναι κατά της αποασυλοποίησης, άλλωστε φαίνεται να έχει αλλάξει θέση σε αυτό). Λένε τίποτε οι κλασικοί, για την αποασυλοποίηση; Η απάντηση δεν είναι «όχι». Η απάντηση είναι: και ναι και όχι, ανάλογα με το πώς τους διαβάζουμε. Και δεν υπάρχει αλγόριθμος που να μας δείχνει πώς να τους διαβάζουμε «σωστά». Χρειαζόμαστε λόγου χάρη τον Φουκώ, και την Ιστορία της τρέλας, για την κριτική στο άσυλο της αστικής κοινωνίας, ώστε, ως προς αυτό, να διαβάσουμε «σωστά» τον Μαρξ, ναι ή όχι;
Δεν είναι λοιπόν πολιτικό ή ηθικό το πρόβλημά μας με την ηγεσία του σημερινού ΚΚΕ: είναι πρωτίστως μεθοδολογικό - ότι καλλιεργούν την άποψη πως σε μερικά κεντρικά ζητήματα η έρευνα έχει αποπερατωθεί, βρήκαμε την αλήθεια, και τώρα το ζήτημα είναι να την διαφυλάξουμε. Και το θέμα είναι δυστυχώς, όχι ότι διαφωνούμε με την τάδε αλήθεια που διαφυλάσσει ο ένας ή ο άλλος. Το ζήτημα είναι ότι πολλά από αυτά είναι κενολογίες, δεν υπάρχει καμιά αλήθεια προς διαφύλαξη. Ή, με κάπως πιο «παραδοσιακή» διατύπωση: η θεωρητική δουλειά δεν σταμάτησε, με τον θάνατο των κλασικών, αλλά συνεχίζεται. Δεν ξέρουμε καν, ακόμα, ποιοι από τους «αστούς» στοχαστές ή επιστήμονες θα αποβούν για εμάς τόσο χρήσιμοι όσο φάνηκε στον Μαρξ λόγου χάρη ο Χέγκελ με την διαλεκτική του.
Ασφαλώς μια ολόκληρη κουλτούρα, που διαχέεται από τα ΜΜΕ, κατεβάζει και στην αριστερά το επίπεδο του διαλόγου, υποβαθμίζει ακόμα και την γλώσσα των κειμένων που γράφονται, κάνει να διακινούνται, σαν αυτονόητες, ιδέες που δεν είναι παρά οι κυρίαρχες. Και στα δύο κόμματα της αριστεράς. Μόνο που οι κυρίαρχες ιδέες είναι οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης.
Η λύση γιʼ αυτό είναι μία, σε ό,τι αφορά το κόμμα μας: διαφώτιση, ο υπαρκτός διαφωτισμός των μελών και των ψηφοφόρων μας. Είναι ευτυχώς ή δυστυχώς ζήτημα πρώτης ανάγκης, πολύ περισσότερο που με την μαζικοποίηση του πανεπιστημίου, η γενιά των 400 ή 700 ευρώ, με τα πτυχία, τα μεταπτυχιακά και τις ξένες γλώσσες, είναι κατʼ εξοχήν σε θέση να καταλάβει και να εμπλουτίσει τον λόγο της αριστεράς.
Πάρις Μπουρλάκης
Πολιτική Κίνηση Πειραιά
Καίτη Κυλάκου
Μέλος της Γραμματείας ΝΕ Πειραιά
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS